Econoom: arbeidstekorten nemen toe, arbeidsmigratie niet de heilige graal

De personeelstekorten in Nederland zullen de komende jaren alleen maar toenemen. Daarvoor waarschuwt econoom Edin Mujagić. “Je kunt het zo gek niet bedenken, de tekorten spelen overal”, zegt hij in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Volgens hem is arbeidsmigratie niet per se de heilige graal en moet Nederland eerst kijken naar oplossingen in eigen land.

De krapte op de arbeidsmarkt werd afgelopen weken pijnlijk duidelijk op luchthaven Schiphol, waar door een tekort aan grondpersoneel enorme wachtrijen ontstonden en zelfs vluchten werden geannuleerd. Donderdag liet de NS weten vanwege personeelstekorten komende zomer mogelijk meer maatregelen te nemen in de dienstregeling. Mogelijk worden er minder en kortere treinen ingezet.

Volgens Mujagić is het gevolg dat meer mensen met de auto zullen reizen. “Dat betekent dat je rekening moet houden met langere files en dat levert economische schade op. Het staat ook haaks op de doelstelling om zoveel mogelijk mensen uit de auto en in het openbaar vervoer te krijgen.”

Eerder deze week kon de huldiging van Ajax niet plaatsvinden op het Museumplein vanwege een tekort aan beveiligingspersoneel. Volgens Mujagić is de kans groot dat we dit soort taferelen in de nabije toekomst steeds vaker gaan zien. “Waar we nu mee te maken hebben zijn de eerste voortekenen van de vergrijzing. De groep mensen in de leeftijd van 18 tot 65 jaar die aan het werk kan, wordt steeds kleiner.”

Daardoor zullen “in steeds meer sectoren de problemen die we zagen op Schiphol zich gaan voordoen”, vreest hij. “Het wordt ook moeilijker om aan personeel te komen, laat staan goed en goed opgeleid personeel.”

Laagopgeleiden

Niet voor iedereen is dat slecht nieuws. Vooral laagopgeleide mensen zullen profiteren, denkt Mujagić. “Omdat arbeid schaars wordt, heb je als werknemer meer macht. Je kunt bijvoorbeeld kijken naar een andere baan die fysiek minder zwaar is en misschien zelfs meer oplevert. Heel lang speelde dat niet en was een grote groep mensen blij überhaupt een baan te hebben.”

Ook zal deze groep de lonen zien stijgen. “In de afgelopen vijftig jaar is dat voor laagopgeleiden mensen nauwelijks gebeurd. De lonen stegen wel, maar de inflatie ook. Zij komen nu voor het eerst in een situatie waarin ze het vooruitzicht hebben er daadwerkelijk op vooruit te gaan. Als je dat combineert met de luxe van het uitkiezen van een baan, ligt het voor de hand dat mensen niet meer kiezen voor werk dat fysiek heel zwaar is of nachtdiensten kent.”

Arbeidsmigratie

De Europese Commissie wil vanaf eind dit jaar de deur wijder openzetten voor arbeidsmigranten uit Egypte, Marokko en Tunesië, om zo de tekorten op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Fractievoorzitter van JA21 Joost Eerdmans is kritisch. “Het voorstel van de Europese Commissie is om mensen uit Noord-Afrika te halen. Dat zijn mensen die vaak laaggeschoold zijn en laaggeletterd”, zegt hij in Goedemorgen Nederland.

“Ze komen niet in aanmerking voor een baan, maar komen hier wel in de bijstand terecht en gaan hier niet meer weg”, vreest het Kamerlid. “Dan heb je het niet over arbeidsmigratie, maar over gewone migratie. Arbeidsmigratie op zich is best een verdedigbaar standpunt, maar dan moet je wat ons betreft kijken naar specifieke sectoren en naar tijdelijke contracten”, aldus Eerdmans.

‘Kijk binnen eigen land’

Mujagić begrijpt de zorgen van de JA21-voorman. Hij pleit ervoor om eerst op zoek te gaan naar oplossingen binnen de eigen landsgrenzen. “Het begint met het werk en de beloning aantrekkelijker te maken. Als arbeid schaarser wordt, kom je al een eind met hogere lonen bieden.”

Ook denkt hij dat er mogelijk mensen te werven zijn uit de groep arbeidsongeschiktverklaarden. “We hebben in Nederland jarenlang de luxe gehad mensen snel te kunnen afkeuren. Er zitten op dit moment in Nederland één miljoen mensen thuis die afgekeurd zijn. Voor een grote groep is dat misschien terecht, maar je kunt ook zeggen dat we daar iets te makkelijk in zijn geweest. Je moet ernaar kijken of je een deel van die mensen kunt activeren.”

“Het is ook makkelijker voor een werkgever, want deze mensen spreken de taal. Daarnaast is dit niet alleen in Nederland een probleem: ook andere landen kampen met tekorten. Ik zeg: kijk eerst binnen je eigen land”, besluit de econoom.

LEES OOK: Schipholbaas verwacht binnen enkele dagen akkoord met bonden om problemen op te lossen

Door: Peter Visser