Ruimte als strijdtoneel: 'Zonder satellieten kun je als leger niet meer functioneren'
De ruimte is al lang niet meer alleen het domein van wetenschappers en astronauten. Wat ooit begon als een vreedzame ontdekkingstocht naar planeten en sterrenstelsels, is inmiddels uitgegroeid tot een strijdtoneel van geopolitiek, militaire macht en economische belangen. In de podcast Stand van Nederland: Wereld op Scherp leggen we bloot hoe groot de rol van de ruimte in de wereldorde van morgen zal zijn – en hoe Nederland hierin meespeelt.
Twee experts, Rob van den Berg (ruimtevaartdeskundige) en Tim Sweijs van het Haags Centrum voor Strategische Studies, nemen ons mee naar het nieuwe front. "Er zijn vier landen die een antisatellietwapen hebben getest: de VS, China, India en Rusland. Dat is een duidelijk signaal dat de ruimte gemilitariseerd is," zegt Van den Berg. En dat is niet zonder risico's: het uitschakelen van een satelliet kan duizenden brokstukken opleveren die andere ruimtemissies bedreigen.
Luister nu naar de podcast:
Sweijs benadrukt het strategische belang: "Zonder satellieten kun je als leger niet meer functioneren. Communicatie, navigatie, inlichtingen – alles draait om data uit de ruimte." De oorlog in Oekraïne toont dat aan.
Starlink-satellieten
"De Starlink-satellieten van Elon Musk waren cruciaal voor Oekraïne," zegt Van den Berg. "Toen Rusland de communicatienetwerken platlegde, konden Oekraïense troepen via Starlink blijven opereren."
De ruimte is niet alleen van strategisch belang, maar ook een economische groeimarkt. "De ruimtevaartindustrie was in 2023 goed voor 750 miljard dollar, en dat groeit door naar mogelijk 2.000 miljard in 2035," stelt Van den Berg. "En die groei komt vooral van commerciële bedrijven, niet van overheden."
Van den Berg vervolgt: "SpaceX heeft het spel veranderd. Door herbruikbare raketten is lanceren vele malen goedkoper geworden. Dat opent de deur voor honderden commerciële partijen." Ook grondstoffenwinning op de maan of op asteroïden komt steeds dichterbij. "Er zijn bedrijven die al investeren in technologie om metalen als platina of titanium uit de ruimte te halen. Het klinkt sciencefiction, maar het gebeurt echt."
Peanuts
Nederland investeert, maar blijft bescheiden. "We hebben 500 miljoen euro uitgetrokken voor ruimtevaart in twee jaar tijd," zegt Van den Berg. "Dat is peanuts vergeleken met landen als Frankrijk of Duitsland, laat staan de VS of China." Toch heeft Nederland sterke technologische kaarten in handen. "In Delft worden hele innovatieve systemen ontwikkeld op het gebied van optica en radar," aldus Van den Berg. "We zijn een kennishub binnen Europa."
Tim Sweijs is kritisch: "We moeten wel snel opschalen. Anders zijn we straks volledig afhankelijk van commerciële partijen of buitenlandse mogendheden. En wat als een bedrijf als SpaceX besluit om je toegang tot satellieten te blokkeren? Dan ben je nergens. Als Nederland niet oppast, missen we de raket. En dan zijn we over tien jaar toeschouwer in plaats van speler."
Luister nu naar de nieuwste podcastaflevering van Stand van Nederland: Wereld op Scherp.