Hoogleraar staatsrecht Voermans: uitschrijven nieuwe verkiezingen zou unicum zijn
De formerende partijen PVV, VVD, NSC en BBB zijn vooralsnog niet nader tot elkaar gekomen. Mocht het zo zijn dat het kwartet er maar niet uitkomt, verwacht hoogleraar staatsrecht Wim Voermans niet dat er nieuwe verkiezingen worden uitgeschreven. Dat zou een unicum zijn, zegt hij in het radioprogramma Sven op 1.
Als er verkiezingen zijn geweest, zoals het geval in november vorig jaar, moet er een nieuw kabinet opgetuigd worden. Mocht dat niet lukken, dan komen “automatisch pas in 2028 nieuwe verkiezingen”, zegt Voermans. “Dat staat in de Grondwet.”
‘Wilders kan roepen wat hij wil’
Als het voordien gewenst dat er nieuwe verkiezingen komen, moet de regering – het huidige demissionair kabinet in samenspraak met de koning – eerst de Tweede Kamer ontbinden. “Wat in ieder geval niet kan, is dat er in de Kamer wordt gestemd voor nieuwe verkiezingen”, aldus Voermans.
Ook niet als huidige informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol over een paar weken in hun rapport optekenen dat een geslaagde formatie met de onderhandelende partijen geen optie is. En ook niet als PVV-leider Geert Wilders als grootste partij erom vraagt, of dreigt hiervoor een motie in te dienen. “Hij kan roepen wat hij wil, of een motie indienen. Maar dat een motie altijd uitgevoerd moet worden, is een populair misverstand.”
‘Niet lichtzinnig verkiezingen uitschrijven’
Alsnog nieuwe verkiezingen uitschrijven, betekent dat één kabinet voor de tweede keer de Kamer ontbindt. Dat is sinds 1868 niet meer voorgekomen. “Dit kabinet zal niet snel naar de noodrem grijpen van nog een keer verkiezingen binnen één jaar.”
Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!
Hij gaat verder: “Je gaat niet lichtvaardig verkiezingen uitschrijven als het even tegenzit. Dat kan gewoon niet. Kijk naar gemeentes en provincies. Daar bestaat tussentijdse ontbinding niet eens. Dat kennen we alleen in de Tweede Kamer en dat is een uiterst redmiddel. Dat gebruik je als één kabinet niet twee keer.”
Sinds 1868 niet meer gebeurd
In 1848 kreeg Nederland een parlementaire democratie. Sindsdien moet de kabinet, met een toen nog oppermachtige koning, zich verhouden met de Tweede Kamer. “Die waren gewend alles in hun eentje te doen en nu moesten ze opeens verantwoording afleggen”, vertelt Voermans.
Daar ging het ook mis. In 1866 waren er verkiezingen en die liepen helemaal niet zoals de toenmalige koning Willem III wilde. Een kabinet vormen kwam maar niet van de grond en de verhoudingen lagen heel lastig. Het botste aan alle kanten, dus werd geconcludeerd: zo kan het niet verder. Toen zei de koning: ‘Dan ontbind ik de Kamer’. En zo geschiede het.
Luister de uitzending hier terug als podcast. Tekst gaat hieronder verder.
Er werden nieuwe verkiezingen uitgeschreven, maar de uitkomst was nagenoeg hetzelfde. Rond diezelfde tijd besloot koning Willem III Luxenburg te verkopen aan Frankrijk. Daardoor raakte Nederland bijna verzeild in een oorlog met Duitsland. “De Kamer stond op zijn achterste benen. Willem III had het land in gevaar gebracht”, vertelt de hoogleraar.
Willem III was woedend dat de Tweede Kamer hier een probleem van maakte. Het zat hem zo diep, dat hij besloot opnieuw de Kamer te ontbinden. De tweede keer dus, door hetzelfde kabinet. Bij de volgende verkiezingen kwam de Kamer wéér in dezelfde samenstelling bij elkaar. Toen legde de koning zich erbij neer. “Vanaf dat moment, in 1868, hebben we de regel: je kan de Kamer niet twee keer door één en hetzelfde kabinet ontbinden. Het is sindsdien ook niet meer gebeurd”, aldus Voermans.
Lees ook:
Wilders legt ‘bom onder formatie’ met toespraak op ultraconservatieve bijeenkomst in Hongarije
Door: Vick ten Wolde
Maak nu het verschil. Het telt. Word lid van WNL. Klik hier
Moordmythen ontrafeld: is de angst voor enge man in de bosjes en seriemoordenaar terecht?
Mythen over moord zullen altijd bestaan. Toch doen misdaadjournalist Gerlof Leistra en criminoloog Marieke Liem een poging er een aantal door te prikken in een nieuw boek.
Luister hier de podcast!
Is Zweden het beloofde land?
Het welvarende Zweden lijkt in alles een verzorgingsstaat pur sang. Maar geldt dat wel voor iedereen? Is Zweden het beloofde land voor alle Zweedse jongeren, ook als zij niet aan het ideaalplaatje voldoen?
Presentator Jill Bleiksloot gaat op onderzoek uit.
Mark Rutte reageert geschokt op het bericht dat de Slovaakse premier Robert Fico is beschoten en daarbij gewond is geraakt. “Ik wens hem veel sterkte,…
Lees meerVier rode kaarten, een kwartier blessuretijd en meezingen tijdens het kampioenschap van St. George kost scheidsrechter Jan Smit uit Opmeer zijn fluit. De KNVB heeft…
Lees meerMotorrijders die op hun helm tikken, doen dat niet om je voor gek te verklaren. Ze willen je juist waarschuwen of een compliment geven. Het…
Lees meerHet laatste overleg woensdag tussen de leiders van PVV, VVD, NSC en BBB voordat het hoofdlijnenakkoord naar de fracties gaat, duurt langer dan verwacht. De…
Lees meerJongvolwassenen ervaren minder brede welvaart dan oudere mensen. Met name mensen in de leeftijd tot 25 jaar zijn relatief minder vaak tevreden over hun leven…
Lees meerEen jaar met verlof nadat je een baby hebt gekregen. Nederlandse ouders kunnen er alleen maar van dromen, maar voor Zweedse moeders én vaders is…
Lees meerDe formerende partijen zetten de puntjes op i voor een hoofdlijnenakkoord. Dat wil niet zeggen dat NSC zomaar bij elk kruisje tekent, zegt NSC-Kamerlid Caspar…
Lees meerDe Erasmusbrug in hartje Rotterdam werd bijna dertig jaar geleden geplaatst. De brug was toen blauw. Door erosie is de kleur veranderd in wit, maar…
Lees meerBij het onderhoud aan het Nederlandse spoorwegnet is er vanuit het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat te veel aandacht voor het laten doorgaan van het…
Lees meerAls het aan GroenLinks-PvdA ligt, wordt posttraumatische stressstoornis (PTSS) voortaan ook binnen de brandweer gezien als een beroepsziekte. Nu is dat al het geval bij…
Lees meerIn 2023 koos ruim de helft (53 procent) van alle Nederlanders ervoor hun rekening digitaal te betalen. Dat heeft ook invloed op de fooi die…
Lees meerPolitiebonden voeren sinds vorige week actie vanwege het uitblijven van de vroegpensioenregeling. Deze acties gaan steeds een stap verder. Waar het begon met een oogje…
Lees meerDefensie loopt nieuwe strijdkrachten mis omdat de screening complexer wordt en daardoor veel langer duurt. Vorig jaar moesten zesduizend aspirant-militairen een halfjaar wachten en dat…
Lees meerDe Nederlandse arbeidsmarkt is in de eerste drie maanden van dit jaar iets minder krap geworden. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) steeg…
Lees meerHet demissionaire kabinet legt vandaag op Verantwoordingsdag rekenschap af over het financiële beleid in 2023. Ook verschijnen de resultaten van het jaarlijkse onderzoek van de…
Lees meer