Deepfake wordt een steeds groter gevaar: ‘Bedreigend voor onze democratie’

Met deepfake kun je middels videobewerking iedereen laten zeggen wat je wilt. De technologie is inmiddels zover ontwikkeld, dat het net echt lijkt. De kwaliteit neemt toe en ook de hoeveelheid video’s die op internet verschijnen. Echt en nep zijn nog nauwelijks van elkaar te onderscheiden en dat kan een serieuze bedreiging vormen voor de samenleving.

Best zorgwekkend, deze ontwikkeling. Het is volgens hoogleraar Multimedia Analytics  aan de UvA Marcel Worring niet tegen te houden. “Het is een trend die iedereen gebruikt en het zal steeds vaker gebeuren dat je leuke filmpjes maakt”, zegt hij bij Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Worring waarschuwt voor het gevaar dat achter deepfake schuilgaat: informatieverwerking. “Je moet heel goed opletten als je informatie tot je neemt, of dit wel juiste is. Het algemene zal heel bewust moeten zijn van wat je ziet.” De hoogleraar vertelt dat programma’s van bijvoorbeeld NPO 1 met “ware informatie” komen en dat “iedereen dat wel weet”. Worring geeft nog één les mee: “Blijf altijd nadenken als je iets op een obscure website ziet.”

Gevaar op grote en kleine schaal

Veel mensen hebben wel eens via Whatsapp, Facebook of Instagram een deepfake video gezien. Vaak gaat het gepaard met een gezonde dosis humor. Denk aan de populaire video, waar de hoofden van Mark Rutte, Hugo de Jonge, Diederik Gommers en Jaap van Dissel geplakt zijn op de zangers van White Christmas. “Dat is de leuke kant, maar het kent ook niet leuke kanten”, vertelt Queeny Rajkowski, Tweede Kamerlid VVD. “Bijvoorbeeld nepfilmpjes maken van mensen die dingen zeggen die ze niet hebben gezegd. Die kunnen bedreigend zijn voor onze democratie, maar kunnen ook gebruikt worden om mensen op te lichten of af te persen.”

Rajkowski maakt zich op grote en kleine schaal zorgen, zegt zij. “Aan de ene kant kun je een filmpje maken van de president die iets zegt waardoor er een oorlog potentieel wordt uitgelokt”, zegt de politicus over het gevaar op grote schaal. “En bijna 96 procent van de deepfake-filmpjes worden gebruikt in de porno-industrie en daar zijn vaak bekende vrouwen slachtoffer van. Dan wordt hun hoofd gebruikt in een filmpje, terwijl zij dat niet zijn.” Uit onderzoek bleek, zo geeft Rajkowski aan, dat vrouwen zich na het zien van die filmpjes ook vaak aangerand voelen. “En zie allemaal maar eens te bewijzen dat jij het niet bent.”

Wetgeving social media

Hoe kan deepfake dan aangepakt worden? Een watermerk zou volgens de VVD’er kunnen helpen. Dan is herkenbaar in beeld te zien dat het om een deepfake-video gaat.

Deze video’s worden vaak gedeeld op social media. De VVD vindt dat deze platformen zelf de verantwoordelijkheid moeten nemen in het herkennen van de video’s en moeten zij ook aangeven dat het om deepfake gaat. “Als de kijker maar weet dat iets nep is.”

Er ligt dus ook een verantwoordelijkheid bij de politiek om hier iets aan te doen. Via “wetgeving kun je namelijk platforms aan bepaalde regels binden”, zo vertelt oud-politicus en VVD’er Uri Rosenthal. “In Amerika is dat best lastig, omdat die platforms gevrijwaard zijn van verantwoordelijkheid van wat zij doorgeven in formele zin.”

Rajkowski wil daar in Nederland, maar ook op Europees niveau, iets aan doen. “Dat gesprek loopt ook en er komt wetgeving aan om die platformen meer verantwoordelijk te maken voor dat wat zij ook de wereld mede in slingeren.”

LEES OOK: Opkomst deepfakes vormt gevaar voor seksuele weerbaarheid jongeren: ‘In een seconde maak je een naaktfoto’

Door: Vick ten Wolde