PODCAST Iedere Steen heeft een Gezicht: ‘Bij ons thuis heerste altijd de oorlog’

Het Holocaust Namenmonument wordt aankomend weekend onthuld door koning Willem-Alexander. Een monument dat herinnert aan de ruim 102.000 Nederlandse Joden, Sinti en Roma die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen en vermoord. Jacques Grishaver, voorzitter van het Auschwitz-comité, is de drijvende kracht achter dit monument aan de Weesperstraat in Amsterdam. “In de hele wereld is niet zo’n monument, met 102.000 namen”, vertelt hij in de podcastserie Iedere Steen heeft een Gezicht. “Veel mensen die nu met me meegaan om het te bekijken zijn verbijsterd en onder de indruk.”

Het monument moet een belangrijke rol gaan spelen bij de jeugd, benadrukt hij. “We hebben ook een educatief programma. We nodigen klassen uit om ’s ochtends het monument te bezoeken, en ’s middags naar het Verzetsmuseum, Joods Historisch Museum of de Portugese Synagoge te gaan.” Glunderend vertelt hij dat binnen enkele weken meer dan 3300 leerlingen zich hebben aangemeld.

‘Bij ons thuis heerste altijd de oorlog’

Toen Jacques één jaar oud was, in 1943, zat hij met zijn opa ondergedoken op de Linnaeusdwarsstraat in Amsterdam. Zijn ouders komen uiteindelijk terecht in de Hollandse Schouwburg, een plek die toen door de Duitse bezetter gebruikt werd als plaats waar joden zich moesten melden. Tienduizenden vrouwen, mannen werden vanaf hier naar concentratie- en vernietigingskampen gedeporteerd.

Zijn ouders wisten te ontsnappen, wat betekende dat Jacques in het laatste jaar van de oorlog weer kon terugkeren naar zijn ouders. Dat hield echter niet automatisch in dat hij een gelukkige jeugd had. Aan vaderskant van de familie waren veel mensen gespaard, maar aan moederskant was dat absoluut niet het geval.

“Bij ons thuis heerste altijd de oorlog. Je leeft in een traumatische omgeving”, vertelt hij. “Iedere keer als er iets fout ging, als mijn ouders bijvoorbeeld ruzie hadden, zei mijn moeder: Jacques, als jij er niet was geweest, was ik lekker met mijn ouders meegegaan naar Polen.” Daarmee bedoelde ze: dan had ik niet zo’n traumatisch leven gehad. “Dat geeft een enorme druk op een kind.”

Maar Jacques is er nog het best vanaf gekomen, zo zegt hij zelf. “Zowel mijn broer als mijn zus, inmiddels overleden, hebben al heel jong in een psychiatrische inrichting gezeten. Ze hebben altijd te lijden gehad van hun achtergrond.”

Oorlogsjournalist Hans Jaap Melissen spreekt in de WNL-podcastserie Iedere Steen heeft een Gezicht met familieleden, in verschillende generaties, van mensen die op het nieuwe Holocaust Namenmonument vermeld staan.

In de tweede aflevering spreekt Melissen ook met de zoon van Jacques, Mischa Grishaver, over het effect dat de oorlog op hem heeft gehad. Ook werpt hij de vraag op: hoe zit hetnu met antisemitisme in Nederland, en in de wereld?

Geen enkele aflevering missen? Neem nu een abonnement via Apple Podcasts, Spotify, Google Podcasts, of een andere podcast-app.

Door: Redactie