Blunder minister hard gelag voor boeren: ‘Adema wilde ze pleasen en luisterde niet naar Brussel’

Landbouwminister Piet Adema heeft boeren te veel willen pleasen en was daardoor Oost-Indisch doof voor de waarschuwingen uit Brussel over de derogatieregeling. Dat zegt politiek commentator van De Telegraaf Wouter de Winther in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Ze zijn in Den Haag als de dood voor een herhaling van afgelopen zomer, met de omgekeerde vlaggen. Daarom proberen ze de boeren erbij te houden.”

Minister Adema keerde vrijdag halsoverkop terug van een landbouwcongres in Berlijn voor een spoedoverleg in de ministerraad. Al snel werd duidelijk dat het ging om problemen met de regels over het uitrijden van mest door boeren. Dankzij de zogeheten derogatieregeling mochten Nederlandse agrariërs meer mest uitrijden dan in andere landen.

Deze regeling zou in eerste instantie worden afgebouwd richting 2026. Volgens minister Adema zou daarin een overgangsjaar worden meegenomen, maar dat voorstel viel helemaal verkeerd bij de Europese Commissie. Zij liet weten dat is afgesproken dat de maatregelen in zouden gaan op 1 januari van dit jaar en eiste daarom dat Adema van het overgangsjaar zou afzien.

Gebeurde dit niet dan zou de derogatie per direct worden gestopt. Het kabinet heeft nu besloten de strengere maatregelen per 1 maart in te voeren. Land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland vreest dat de schade voor boeren, die al zijn begonnen met het inzaaien van het land en nu moeten omploegen, kan oplopen tot tonnen of zelfs miljoenen euro’s.

De Winther: “De minister heeft op 2 december een brief gestuurd aan de Tweede Kamer en daarmee eigenlijk ook aan de boeren, om te vertellen hoe de regels er volgens hem uit zouden komen te zien.” Daarin hield Adema nog rekening met het overgangsjaar. “Toen heeft Brussel al gezegd: jullie moeten volgend jaar aan de slag met het afbouwen van de uitzonderingspositie.”

Geitenpaadjes

Maar in Den Haag werd niet geluisterd. “De ambtenaren en lobbyisten in Brussel, die de voelsprieten moeten zijn van het kabinet, konden het ongenoegen bij de Europese Commissie en de Eurocommissaris niet goed vertalen naar het Haagse. De boeren en de rest van Nederland werden daardoor vrijdag verrast. Dat is onbestaanbaar”, zegt De Winther, die spreekt van “bestuurlijke onachtzaamheid”.

“Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat Adema, in tegenstelling tot zijn voorganger (Henk Staghouwer, red.) heel erg heeft geprobeerd de boeren erbij te houden. Hij wilde zo lang mogelijk de indruk wekken dat hij in Brussel het onderste uit de kan probeerde te halen, om zo te zorgen voor een te behappen overgang. Maar hij heeft het hen te veel naar de zin proberen te maken en te vaak de geitenpaadjes gezocht. Hij heeft het signaal uit Brussel onvoldoende serieus genomen.”

Duizenden euro’s schade voor boer

Voor melkveehouder Cees de Jong betekent het een flinke schadepost, zegt hij in Goedemorgen Nederland. “Mijn eerste reactie was: daar gaan we weer. Dit maakt opnieuw op een pijnlijke manier duidelijk dat ons ministerie van Landbouw, en misschien ons hele kabinet, meer moet investeren in de relatie met Europa, zodat je niet keer op keer verrast wordt.”

De Jong ergert zich aan “de wispelturigheid van het beleid. Los daarvan gaat het mij ook geld kosten”, zegt hij. “We hadden al een doorrekening gemaakt wat de gestaffelde vier jaar voor ons zou betekenen.” Dat hij zijn land nu moet omploegen en nieuwe gewassen moet zaaien kost hem dit jaar 20.000 tot 30.000 euro, denkt hij. “Wat wij nodig hebben is rust en daar passen dit soort dingen echt niet bij.”

Uitzonderingspositie

Volgens De Winther hoeft Den Haag niet weer in Brussel aan te kloppen in de hoop op een nieuwe uitzonderingspositie. “Er is echt geen ruimte meer in Brussel. Je krijgt een maand respijt, maar voor boeren is het te laat.”

“Het kabinet heeft gedacht: als we het een beetje aanpassen en aansluiten aan de boerenpraktijk, kunnen we het volgend jaar wel aan de slag met het afbouwen van de regeling. Daar heeft Brussel nu een stokje voor gestoken. Het past in een patroon van ‘mañana, mañana’, iedere keer vragen om uitstel.”

Voor Adema rest nu niets anders dan “de hoop de kop in te drukken dat je nog maar weer een keer een uitzonderingspositie kan krijgen”.

Dat Brussel nu genadeloos is voor Nederland, heeft overigens ook te maken met de Poolse Eurocommissaris voor Landbouw, Janusz Wojciechowski, zegt De Winther. “Ik kreeg gisteravond het signaal dat hij Nederland niet per se goedgezind is, omdat de man uit Polen komt en Nederland meestal erg streng is over wat er in Polen moet gebeuren als het gaat om de rechtsstaat.”

“Deze Poolse Eurocommissaris vindt het ook belangrijk om Nederland aan de regels te houden die ons niet zo lekker uitkomen”, zegt De Winther.

Adema niet ‘in conrol’

Volgens De Winther is minister Adema na deze affaire “niet meer in control”. Dat de bewindsman vrijdag halsoverkop uit Berlijn vertrok, helpt ook niet voor de beeldvorming, denkt hij. “Het maakt dat de buitenwereld zich afvraagt of deze man weet waar hij mee bezig is. Ook de ministerraad was ontevreden over de manier waarop het is gegaan.”

“En ook in de Tweede Kamer waren, op de ChristenUnie en het CDA na, de partijen weer behoorlijk boos”, zegt De Winther, die desondanks niet denkt dat Adema nu de handdoek in de politieke ring moet te werpen. “Ik denk zelf niet na vier maanden ‘weg ermee’. Maar dat het niet goed gaat, moge duidelijk zijn. Hij moet goed op zijn tellen passen, want er is sowieso nog een heleboel te doen op het landbouwdossier. Adema heeft het vertrouwen nodig van de boeren, maar ook van de Kamer.”

Adema moet woensdag tekst en uitleg geven aan de Tweede Kamer.

Lees ook: 

Minister Adema met spoed uit Berlijn naar Den Haag voor overleg, mogelijk boeren verkeerd geïnformeerd

Door: Peter Visser