Wat verandert er voor militairen na uitzending? ‘Veteranen maken ingrijpende keuzes’

Hoe verandert het leven van een militair die terugkomt na een uitzending? Dat onderzoeken veteraan Niels Roelen en Telegraafjournalist Olof van Joolen in hun boek Sporen: Veteranen na hun missie. Volgens de schrijvers weten veel veteranen hun ervaringen om te zetten in positieve kracht. “Veel veteranen maken ingrijpende keuzes.”

Een merendeel van de militairen die terugkomt na een uitzending, 90 procent, ontwikkelt geen geestelijke problemen, vertelt Van Joolen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Het aantal mensen dat blijvende issues heeft is heel klein. Een veteraan zei: oorlog is voor niemand goed, maar je wordt er in ieder geval een wijzer persoon door. Je leert dingen in een situatie die je anders nooit zou meemaken.”

Van Joolen en Roelen schreven verhalen op van 26 veteranen. Eén van hen is Patrick Koopmans, die net als Roelen werd uitgezonden naar Uruzgan (Afghanistan). “Ik ken Patrick goed. Op een gegeven moment zijn we samen op patrouille geweest. Tijdens die patrouille raakten we omsingeld door de Taliban en hebben we veertig minuten samen gevochten.”

Tijdens de gevechten verloor Roelen het contact met de groep van Koopmans. “We moesten stoppen met vuren op de Taliban. De positie waar zij zaten, was vlak voor de laatste positie die we hadden doorgekregen van Patrick en zijn groep. Alle kogels die aan de Taliban voorbij zouden gaan, zouden mogelijk bij Patrick terechtkomen.”

De strijd liep goed af Roelen en Koopmans keerden terug naar Nederland. Volgens Roelen hebben veteranen met elkaar gemeen dat de ervaringen in oorlogsgebied zorgen voor nieuwe impulsen. “Wat je heel vaak bij veteranen ziet, is dat ze met hun kennis iets creëren of willen maken. Eén veteraan die wij spraken wilde dolgraag op de ambulance, omdat hij zo mensen kon helpen. Gerard van der Lee, een Indië-veteraan, is kunst gaan maken die heel vaak gerelateerd is aan zijn uitzending.”

“Je ziet dat ook veel veteranen gaan schrijven of muziek gaan maken”, zegt Roelen. “Vaak gaan ze iets creatiefs doen.” Van Joolen: “Je ziet ook dat veteranen een soort herwaardering hebben voor dingen. Soms verlaten ze na hun missie de dienst, maar er zijn ook mensen die nadenken over bijvoorbeeld hun relatie. Ze zeggen: ik heb een andere kant van het leven gezien, het is tijd om ingrijpende keuzes te maken.”

‘Veteranen maken ingrijpende keuzes’

Volgens Roelen zijn de ervaringen van veteranen soms vergelijkbaar met problemen van mensen die nooit hebben gediend. “Een veteraan die in een gevecht heeft gezeten en met zijn leven bedreigd is, is niet heel anders dan iemand die heel zwaar kanker heeft gehad en dat heeft overleefd. Je ziet dat die mensen ook vaak na die ziekte hele andere keuzes maken.”

Ook Roelen is na zijn uitzending dingen anders gaan doen. “Ik zei altijd dat mijn kinderen het allerbelangrijkste waren in de wereld, maar als ziek waren, moest mijn ex-vrouw thuisblijven. Toen ik terug kwam dacht ik: als mijn kinderen echt het belangrijkste zijn, waarom blijf ik dan niet thuis als ze ziek zijn?”

In het boek proberen Roelen en Van Joolen antwoord te geven op de vraag: komen veteranen na hun missie terug met een trauma of juist met een soort wijsheid dat alleen een oorlog je kan brengen? Eén ding wet Roelen zeker: bepaalde ervaringen delen alle veteranen. “Of je nou in de loopgraven hebt gezeten tijdens de Eerste Wereldoorlog of je nu vecht in Oekraïne; wat die mensen meemaken en wat het met ze doet, is van alle tijden.”

Lees ook: 

Witte Anjer Prijs vandaag uitgereikt: wie gaat er met de prijs vandoor?

Door: Peter Visser