Niet asiel maar stikstof is dé valkuil voor het kabinet: 'De vier partijen denken er heel anders over'

Het stikstofdossier kan het kabinet in 2025 aan het wankelen brengen. Dat denkt politiek commentator van het Algemeen Dagblad Hans van Soest. "Er moet een principiële keuze worden gemaakt, maar de vier partijen denken er heel anders over."

Het ministerie van Landbouw meldde vorige week dat bijna 1700 boeren zich hebben gemeld voor een van de stoppersregelingen. Eerder deze maand sloten de laatste regelingen, bedoeld voor piekbelasters en kleinere sectoren zoals melkgeiten of konijnen. Het kabinet wil met de vrijwillige regelingen veehouders laten stoppen, zodat de veestapel krimpt en er minder stikstof wordt uitgestoten.

In totaal waren ongeveer 3000 boeren in beeld als piekbelaster. Van hen hebben in totaal 920 een aanvraag gedaan. Volgens Van Soest is dat niet genoeg. "Als je mensen op het ministerie spreekt, zeggen ze: het is leuk, maar er is echt heel veel meer nodig", zegt hij in WNL Haagse Lobby op NPO Radio 1. 

WNL Haagse Lobby Gemist? Luister deze uitzending nu terug als podcast. De tekst gaat hieronder verder.

Stikstof is "het grote probleem" voor het kabinet in 2025, denkt Van Soest. "Er was al een kabinetscrisis vanwege asiel, maar dat ging vooral over de vraag: hoe gaan we de asielmaatregelen doorvoeren? In essentie denken de partijen over asiel hetzelfde, ze willen minder asielzoekers. Bij stikstof ligt het anders."

"Ze hebben weliswaar wat vage afspraken gemaakt in het hoofdlijnenakkoord, maar in de kern blijven ze allemaal heel anders denken over stikstof", zegt Van Soest. De verschillen zijn vooral groot tussen VVD en NSC en BBB, de partij die landbouwminister Femke Wiersma levert. 

Van Soest: "VVD en NSC geloven helemaal niet in de oplossingen die BBB aandraagt. Ze vonden het waanzin dat het oude beleid van tafel is geveegd. Ze hebben nu tegen BBB gezegd: 'Jullie wilden het zo graag. Ga je gang'. Maar ze hebben meteen gestemd tegen het eerste plan waarmee Wiersma in november kwam."

De BBB-minister zocht vervolgens haar heil in de stoppersregelingen. "Maar uiteindelijk zeggen VVD en NSC: 'We kunnen dit stikstofprobleem niet oplossen, als we niet het mes in de veestapel zetten'. Dat is heel pijnlijk en wil BBB liever niet", zegt Van Soest, die erop wijst dat Wiersma intussen werkt aan een nieuwe brede beëindigingsregeling. Hiervoor trekt het kabinet 1,25 tot 2,5 miljard euro uit.

Brussel biedt hoop

Ondertussen kijkt Wiersma ook nog altijd met een schuin oog naar Brussel, denkt Van Soest. "De BBB heeft tijdens de verkiezingen gezegd dat de Europese regels aangepast moeten worden. Daar is Caroline van der Plas (BBB-leider, red.) om uitgelachen, maar er is wel iets veranderd in 2024. Als het gaat om natuur en boeren, is in Europa een andere wind gaan waaien."

Mogelijk biedt dat een uitkomst voor het kabinet. "We zijn ons er wat meer van bewust dat we misschien wat zuiniger moeten zijn op onze eigen voedselproductie, met alle dreigingen in de wereld om ons heen. Het zou zomaar kunnen zijn dat er volgend jaar in Brussel het idee ontstaat: misschien moeten we de natuurregels iets versoepelen."