Uitspraak in stikstofzaak kan 'gigantische gevolgen' hebben voor kabinet: 'Er wordt nagedacht over scenario's'

Terwijl de Tweede Kamer vandaag terugkeert van het kerstreces, pakken onheilspellende wolken zich samen boven Den Haag. Niet alleen komt de Raad van State eind deze maand met advies over de asielplannen van minister Faber, volgende week doet de rechter uitspraak in een zaak die milieuclub Greenpeace heeft aangespannen tegen de Staat. De gevolgen kunnen "gigantisch" zijn, zegt politiek verslaggever Tessa van Viegen. 

Met de gang naar de rechter wil Greenpeace afdwingen dat de overheid zich houdt aan regels om natuur te beschermen. Mocht de rechter de milieuorganisatie in het gelijk stellen, moet tachtig procent van de kwetsbare natuur worden hersteld. In dat geval zouden boeren mogelijk moeten worden uitgekocht.

Eerder dit jaar spande Greenpeace een kort geding aan in de hoop dat de stikstofuitstoot sneller zou worden teruggedrongen. Die zaak verloor de milieuclub. Toch is het kabinet er niet gerust op. Als de bodemprocedure ongunstig uitpakt, kunnen volgens het ministerie van Landbouw de kosten oplopen tot zo'n vijftien miljard euro. 

'Gigantische gevolgen'

Volgens politiek verslaggever van WNL Tessa van Viegen kan de uitspraak "gigantische gevolgen" hebben. "Niet alleen voor de landbouw, maar eventueel ook voor woningbouw", zegt ze in Goedemorgen Nederland op NPO 1." We moeten nog zien welke consequenties het precies heeft, maar op het ministerie zijn ze er wel druk mee bezig."

BBB-leider Caroline van der Plas zei gisteren in Goedemorgen Nederland dat er nog geen plan op tafel ligt, mocht de uitspraak voor het kabinet ongunstig uitpakken. "Ik heb gisteren met het ministerie (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur, red.) gesproken en er wordt wel degelijk nagedacht over welke scenario's er zijn", reageert Van Viegen. 

"Je moet je voorstellen: de rechter kan verschillende uitspraken doen. Greenpeace kan volledig in het gelijk worden gesteld of volledig niet. Maar er zijn ook allerlei tussenopties, zoals dat Greenpeace deels in het gelijk wordt gesteld en de Staat verplichtingen krijgt opgelegd, zoals sneller iets doen aan stikstofuitstoot", legt ze uit. "We weten ook dat als Greenpeace volledig in het gelijk wordt gesteld, dat dat een gigantische kostenpost gaat opleveren, tot wel vijftien miljard."

In dat scenario moet het kabinet haastig op zoek naar geld op de begroting. Dat vormt mogelijk een nieuw struikelblok voor het kabinet. "Dan hebben ze er echt wel een flink hoofdpijndossier bij."

Asiel 

Het kabinet kijkt niet alleen gespannen naar de rechter. Eind deze maand komt de Raad van State met het langverwachte advies over de asielplannen van minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie), waarmee de ministerraad eind vorig jaar instemde. Het gaat om voorstellen voor onder meer de invoering van een tweestatusstelsel voor asielzoekers, het schrappen van asielvergunningen voor onbepaalde tijd en het beperken van gezinshereniging. 

Doel van de wijzigingen in het asielbeleid is om te zorgen dat er minder nieuwe asielzoekers en hun familie naar Nederland komen. Ook moeten daardoor erkende vluchtelingen minder lang blijven en terugkeren zodra de situatie in hun thuisland weer veilig is. Volgens Van Viegen zijn het de plannen die vorm moeten geven aan wat het kabinet "het strengste asielbeleid ooit" noemt. 

De plannen zijn vervat in drie wetsvoorstellen die nu voor advies naar de Raad van State zijn gegaan. "Dat advies kan van 'zeer negatief' tot 'zeer positief' gaan", zegt Van Viegen. "Mocht de Raad van State op- of aanmerkingen hebben, kan mevrouw Faber dat nog aanpassen voordat ze haar voorstellen naar de Kamer stuurt. Het is geen bindend advies."

NSC 

Toch is het belangrijk wat de Raad van State van de plannen van Faber vindt. Dat heeft alles te maken met coalitiepartij NSC, de partij die zich opwerpt als hoeder van de rechtstaat. Mocht de Raad van State negatief oordelen, wil NSC mogelijk wijzigingen in het beleid. En het is nog geen uitgemaakte zaak dat de Raad van State positief oordeelt, weet Van Viegen.

"Eerder uitte de Raad voor de rechtspraak al kritiek op de plannen. Zij zeiden dat het uitvoeringstechnisch onhaalbaar is en dat er gigantische druk komt op onze rechtspraak, maar ook op de IND. Ik ben heel benieuwd hoe de Raad van State naar de plannen van Faber kijkt."