Soevereinen zorgen voor toenemend dreigingsniveau in Nederland: ‘Zij acteren en ageren tegen de rechtsstaat’

Afgelopen jaar deden AIVD en MIVD tien verzoeken per dag om dreiging in ons land te onderzoeken. Dat blijkt uit cijfers van de toezichthouder die de Nederlandse inlichtingendiensten controleert. "Dat reflecteert dat de dreiging toeneemt", uit veiligheidsdeskundige Glenn Schoen zijn zorgen in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Volgens Schoen laat het rapport zien dat Nederland met veel dreigingen te maken heeft. "Het is een hele waslijst. Van spionage en terrorisme tot contraproliferatie. Wij merken dat de dreigingen toenemen."

Schoen zegt dat de interesse in globale gebeurtenissen, zoals de oorlog in Oekraïne en het conflict in Gaza impact hebben op Nederland. Daardoor komt ook meer op het bordje te liggen van onze inlichtingendiensten.

Ontvang je al onze gratis nieuwsbrief? Meld je hier aan en mis niets van WNL!

Daarnaast neemt ook de dreiging toe van wat men rechtsterrorisme of anti-institutioneel activisme noemt. "Dat gaat over de soevereinen en andere mensen in Nederland die acteren en ageren tegen de rechtsstaat." De AIVD en MIVD spreken zich daar vervolgens over uit. "Hier zie je voor het eerst gereflecteerd in cijfers dat daar meer naar gekeken moeten worden. Blijkbaar is er echt een dreiging."

Soevereinen

De soevereinen "zijn mensen die niet accepteren hoe de Nederlandse staat is ingericht", vertelt Schoen. "Ze hebben een ander model voor ogen. Ze denken dat de Nederlandse regering en de volksvertegenwoordiging niet legitiem zijn."

Ze zetten zichzelf als het ware buiten de maatschappij en rechtsorde. De soevereinen vinden dat zij geen belasting moeten betalen en dat de regels niet voor hen gelden. "Als je je onttrekt aan de rechtsstaat, dan maak je er een rommeltje van. Als we opeens tienduizend mensen hebben in Nederland die geen belasting willen betalen, niet luisteren naar een deurwaarder, geen boetes betalen en hun eigen regels maken. Dan creëren we een probleem", waarschuwt de veiligheidsexpert.

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk deze uitzending nu hier terug via NPO Start.

Daarachter schuilt altijd een klein radicaal element, dat mogelijk geweld wil gebruiken, stelt Schoen. Als voorbeeld noemt hij de Duitse Reichsbürger-beweging, die met wapens een coup wilde plegen in Berlijn. Zij werden voortijdig opgepakt en staan vandaag voor de rechter in Duitsland.

'Zorg is er wel degelijk'

Volgens Schoen moeten wij deze dreiging zeer serieus nemen. "Zorg is er wel degelijk. De inlichtingendiensten spreken zich hier vrij hard over uit, dat dit groeiende is." De groei werd vooral aangewakkerd na de Covid-periode en is ook terug te zien in Amerika en Duitsland.

Schoen legt uit waarom de huidige beweging extra gevaarlijk is en meer aandacht verdient. "Vaak is extreemrechts vrij ongeorganiseerd. Het zijn kleine groepjes neonazi's met vreemde ideeën. Nu zijn het grotere groepen mensen die een gedachtegoed delen. Zij communiceren en vormen veel meer een beweging."

Wat is ertegen te doen?

De veiligheidsdeskundige zegt dat bewustwording de eerste stap is naar meer veiligheid. Vervolgens moet er actie ondernomen worden, door te onderzoeken om wat voor personen het precies gaat bij de soevereinen. "Zitten er mensen tussen die bij de politie of het leger werken? Zijn er mensen met toegang tot wapens? Hebben zij vreemde waanideeën en willen ze gevaarlijke dingen doen?", somt Schoen een aantal cruciale vragen op. "Je moet een oogje hebben op wat die nieuwe beweging wordt en zien wat de tendensen zijn waar wij ons zorgen over moeten maken."