Vertrouwenspersonen schieten als paddenstoelen uit de grond: ‘Maar grensoverschrijdend gedrag is er altijd al geweest’
Het aantal bedrijven dat zich bezighoudt met het leveren, opleiden en coachen van vertrouwenspersonen is in tien jaar tijd verzesvoudigd, van nog geen 100 naar 600. Dat blijkt uit gegevens die Stand van Nederland: Generatie Next heeft opgevraagd bij de Kamer van Koophandel. Grensoverschrijdend gedrag en sociale veiligheid worden tegenwoordig aan de lopende band besproken. Maar waarom zijn die begrippen voorheen dan lang onderbelicht gebleven?
Organisatieadviseur Astrid Elburg is zelf vertrouwenspersoon binnen twee organisaties, en ook zij ziet dat haar vak nu booming is. "Er zijn ontzettend veel mensen die zich daar nu op toegelegd hebben. Mensen zijn heel erg bezig met sociale- en psychologische veiligheid. Er wordt ook heel veel over geschreven." Veel bureaus hebben protocollen ontwikkeld rondom sociale veiligheid, en geven daar dan weer training in aan werkgevers, zodat zij hun werknemers kunnen beschermen tegen ongewenste omgangsvormen. Elburg: "Het is gewoon business. Ik zeg altijd: their problem, our business."
Dat grensoverschrijdend gedrag en sociale veiligheid belangrijker worden geacht, dicht Elburg toe aan een verandering van waarden. "Maar ook een verandering in hoe wij kijken naar de wereld", zegt zij. "We vinden nu in onze manier van leven en ons deel van de wereld dat het niet meer kan. Dat is de reden waarom het zo dik op de agenda staat. Maar het is er altijd geweest."
'Focus moet verlegd worden naar preventie'
Oprichtster van zo'n bedrijf dat zich bezighoudt met sociale veiligheid, Report App, is Karin Bosman. Ook zij ziet dat grensoverschrijdend gedrag hoog op de agenda staat binnen de werkomgeving. En dat is goed, vindt zij, want de groep die te maken heeft met grensoverschrijdend gedrag in Nederland is groot. Binnen de Arbowetgeving vallen agressie, discriminatie, (seksuele) intimidatie en pesten onder deze term. "De werkgever heeft een zorgplicht naar medewerkers toe om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen", zegt Bosman.
"Er is heel veel bewustwording voor ontstaan", zegt zij. Dat is goed, maar Bosman benadrukt echter wel dat de focus van dit soort hulpbedrijven verlegd moet worden naar preventie. "We moeten veel meer de focus op leggen wat we eraan kunnen doen om te voorkomen dat mensen in dat soort situaties terechtkomen", zegt zij. "Nu zie je dat alles in feite wordt ingericht op hulpverlening. Dat betekent dat de situatie al ontstaan is. We hebben al te maken met vermeende slachtoffers en vermeende plegers. Dat is zonde."
Volgens Bosman is één van de redenen dat er meer op nazorg gefocust wordt simpelweg dat er veel geld aan wordt verdiend. "Door juristen, onderzoekers, psychologen en outplacementbureaus die erbij betrokken zijn", somt ze op. "Er zijn mensen die verdienen aan het feit dat we te maken hebben met grensoverschrijdend gedrag."
Dat er charlatans tussen deze wildgroei aan vertrouwenspersonen te vinden zijn, is onvermijdelijk, zegt Elburg. "Maar die heb je overal. Dat zie je ook bij bankiers, en ook in de markt rondom duurzaamheid." In de loop van de tijd worden deze charlatans gefilterd van de goede bedrijven, zegt zij. "Want mensen komen daar vanzelf achter."
'Je moet kijken welke houding gewenst is'
Hoe dan ook is een autoritaire baas iets van het verleden, zegt Elburg. "We hebben veel meer aan mensen met een bepaald gezag. Mensen die daadkrachtig kunnen zijn en een keer met de vuist op tafel kunnen slaan." Maar de manier waarop dat gebeurt is erg belangrijk, legt ze uit. "Je moet kijken naar welke houdingen gewenst zijn."
Zo geeft Elburg aan dat zij zich als zwarte vrouw erg bewust is dat de manier waarop ze dingen zegt volgens haar gezien kunnen worden als "agressief" of "woke". "Want het gaat niet alleen om witte mannen, het gaat ook om vrouwen", zegt ze, doelend op de mensen die zijn aangesproken op grensoverschrijdend gedrag. "En niet in de laatste plaats biculturele vrouwen."
Vrouwen die "stevig optreden" lopen een hoog risico, zegt Elberg. "Want als je hetzelfde doet als een man, ben je een bitch. Dus je zit onder een vergrootglas. Als je niet tot de norm behoort wordt alles wat je zegt in twijfel getrokken, en als je tot de normgroep behoort krijg je het voordeel van de twijfel."
Daarom helpt het om hier bewust van te zijn. "En dat betekent niet dat ik me temper in de dingen die ik te zeggen heb, maar ik pas bepaalde dingen toe om te zorgen dat ik als professional kan zorgen dat ik mijn werk kan doen en de dingen kan zeggen die ik doe", zegt Elburg. "Want ik weet dat daar een risico aan vastzit."
Nu de generatie millennials massaal toetreedt op de arbeidsmarkt is er steeds meer behoefte aan veiligheid en inclusiviteit op de werkvloer. Hoe ziet deze sensitiviteitsindustrie eruit? Elif Isitman gaat op onderzoek uit!
