Defensie-expert: bondgenoten Oekraïne spraken al over leveren F16’s

Westerse landen hebben gisteren gesproken over het leveren van F16's aan Oekraïne. Dat denkt defensie-expert van denktank HCSS Peter Wijninga. Maandag kwamen de bondgenoten van Oekraïne samen in een contactgroep. Hoewel het vraagstuk officieel niet op de agenda stond, is er "zeker over gesproken", zegt Wijninga in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Nadat de bondgenoten eerder besloten tot het leveren van tanks aan Oekraïne, vraagt Kiev nu steeds nadrukkelijker om F16's. Die zouden nodig zijn om weerstand te bieden aan het nieuwe Russische offensief. "Mogelijk dat daar in zijkamertjes over door is gesproken", zegt Wijninga, die benadrukt dat niet de NAVO maar landen zelf over steun aan Oekraïne beslissen. "De NAVO kan hooguit coördineren."

Secretaris-generaal van de NAVO Jens Stoltenberg waarschuwde in aanloop naar het overleg van defensieministers van de NAVO vandaag in Brussel dat het nieuwe Russische offensief al begonnen is. De defensieministers zullen vandaag zeker bespreken of ze Oekraïne gevechtsvliegtuigen kunnen sturen, zei Stoltenberg.

Oekraïne 'niet weerloos'

Hoewel Kiev blijft aandringen op nieuwe wapens, is Oekraïne volgens Wijninga op dit moment niet weerloos. De F16's zijn volgens hem ook niet per se nodig om het nieuwe offensief van Rusland een halt toe te roepen. "Het land is het afgelopen jaar behoorlijk versterkt door het Westen met zware wapens en luchtverdediging. Er gaan tanks die kant op, maar het is ook zo dat Oekraïne al over honderden tanks beschikt, waarvan een behoorlijk aantal is buitgemaakt van de Russen."

"Met artillerie, tanks en door het Westen getrainde soldaten moeten ze uiteindelijk in staat zijn dit Russische offensief een halt toe te roepen", zegt Wijninga, die denkt dat Oekraïne uiteindelijk ook de door Rusland bezette gebieden wil terugveroveren. "En daar is meer voor nodig. Daar kun je met name de tanks voor gebruiken en uiteindelijk ook jachtvliegtuigen."

Of de bondgenoten van Oekraïne uiteindelijk F16's gaan leveren aan het slagveld, is nog onduidelijk, zegt Wijninga. Hij verwacht de komende tijd een soortgelijk gesteggel als voorafgaand aan het besluit van de bondgenoten om tanks te leveren. Landen spraken daar weken over en vooral in Duitsland, de producent van de Leopardtank die Oekraïne en masse zal ontvangen, zorgde het voor een politiek verhitte discussie.

Ingewikkelde discussie

"De discussie over de F16 zal net zo ingewikkeld zijn. Geen land wil ze alleen leveren. Dat betekent dat ze gezamenlijk moeten optreden en op één lijn moeten komen", zegt Wijninga. "En er is steun nodig van de Verenigde Staten." Net als Duitsland als fabrikant van de Leopard toestemming moest geven voor het leveren van die tank, moet de VS als fabrikant van de F16 nu instemmen met het leveren van dat wapen aan Oekraïne, zegt de defensie-expert.

Dat Oekraïne nu zo nadrukkelijk vraagt om de jagers, is volgens Wijninga goed te verklaren. "In Oekraïne hebben ze door dat verschillende landen hun F16's aan het vervangen zijn door F35's. Er zijn dus tweedehands F16's beschikbaar, die als ze niet naar Oekraïne gaan worden verkocht aan bijvoorbeeld Zuid-Amerika of het Midden-Oosten."

Daarmee lijkt het slechts een kwestie van tijd voordat de bondgenoten met F16's besluiten de jagers aan Oekraïne te leveren. Maar Wijninga benadrukt dat het niet zo simpel is. "In de praktijk zijn zelfs de simpelste dingen heel ingewikkeld om uit te voeren."

Defensiebudget

Wijninga verwacht dat de defensieministers vandaag ook spreken over het defensiebudget. NAVO-baas Stoltenberg waarschuwde eerder al dat de NAVO-norm (2 procent van het bbp voor Defensie) waaraan lidstaten moeten voldoen de "absolute ondergrens" is. Voor Nederland zou het betekenen dat in 2024 20 miljard euro voor Defensie moet worden uitgetrokken, vijf miljard euro meer dan nu.

Wijninga denkt dat Den Haag daar niet per se afwijzend tegenover staat. Maar "in ieder land moet gekeken worden of het past. Ik denk dat er uiteindelijk een soort gezamenlijk streven komt om het bedrag op te hogen. Wat het dan precies wordt, 2,2 of 2,3 procent, weet ik niet, maar er is meer geld nodig dan werd gedacht".

Hij waarschuwt dat ook als de oorlog voorbij is, het Westen voor langdurige tijd rekening houden met dreiging vanuit Rusland. Zij zijn bezig om voor de langere termijn investeringen te plegen om hun capaciteit omhoog te krikken. Dat betekent voorwaartse presentie van NAVO-eenheden langs de grens met Rusland. Dat kost geld".

Landen die direct grenzen aan Rusland, Finland, Polen en de Baltische Staten, pleiten nadrukkelijk voor meer geld voor Defensie. "Andere landen liggen wat verder van Rusland en zijn wat gematigder", zegt Wijninga. "Dat zie je in Nederland ook een beetje. Maar uiteindelijk moet men er samen uitkomen en moeten er door alle partijen compromissen worden gesloten. Deze week wordt gekeken hoe iedereen daar tegenover staat."