EU worstelt al jaren met migratiebeleid: ‘Wat wij nu doen is eigenlijk symptoombestrijding’

Het lukt de Europese Unie maar niet om een streng en rechtvaardig migratiebeleid te ontwikkelen. In Brussel wordt er donderdag opnieuw over gedebatteerd. Door de branden in de overvolle opvangcentra op de Griekse eilanden staat er extra druk op de ketel. Volgens Hans Ten Broeke, directeur politieke zaken bij het Haags Centrum voor Strategische Studies, zullen vandaag nog geen extra maatregelen worden aangekondigd.

"De Europese commissie heeft aangekondigd om op 23 september met een plan te komen. Een van de elementen van het plan is de buitengrenzen. Hoe gaan wij daar mee om? Het is evident dat wij iets moeten doen om die te sluiten maar tegelijkertijd moeten wij ook een ophaalbrug creëren voor die vluchtelingen die wel moeten worden toegelaten zoals het ooit in de Turkijedeal was afgesproken", legt hij uit in Goedemorgen Nederland.

'Daarmee hou je het perverse systeem in stand'

De angst is dat in de toekomst meer 'Moria's' komen als er geen structureel beleid komt. "Wat wij nu doen, wat Nederland ook doet, is eigenlijk symptoombestrijding. Daarmee hou je het perverse systeem in stand. Vanochtend werd bekend dat vier Afghaanse mannen zijn aangeklaagd voor het aansteken van die brand die 12.000 mensen op dat kamp, dat amper 2900 mensen kon opvangen, dakloos heeft gemaakt. Dat heeft geleid tot actie van politici, maar dat is uiteindelijk geen oplossing."

Het aansteken van branden op kampen kan een aanzuigende werking hebben, stelt Ten Broeke. "De nieuwe Griekse regering, de rechtse regering zeg ik er dan maar even bij, probeert wel serieus werk te maken van het regelen van opvang. Er is nog geen officieel verzoek aan Europese landen gedaan om mensen op te vangen. Nederland heeft wel een aanbod neergelegd. De populatie in die kampen is echt anders dan in 2015 toen wij vluchtelingen uit Syrië, uit oorlogsgebieden, opvingen. Nu gaat het om Afghanen en het gaat om Pakistani. We zien nu bijvoorbeeld in Italië dat 42 procent van die vluchtelingen geen echte vluchtelingen zijn, maar eigenlijk gewoon uit Tunesië komen of andere kansloze landen."

LEES OOK: Vijf arrestaties voor brand Grieks migrantenkamp Moria

'Je moet je eigen macht durven projecteren'

Het terugsturen van die vluchtelingen is moeilijk. "Dat is het centrale probleem waar die landen steeds tegenaan lopen. Als je ze wil terugsturen, dan moeten ze ook worden opgevangen. Landen moeten dan ook mee willen werken. Eind oktober komt er een EU-Afrikatop, dan zouden Nederlandse politici zoals minister Kaag moeten zeggen: alles goed en wel, maar als Afrikaanse landen ze niet terug willen nemen dan zullen ze dat merken in de ontwikkelingshulp. Je moet je eigen macht ook durven projecteren."

Europa is de grootste economische macht in de regio, aldus Ten Broeke. "Een land als Tunesië, hetzelfde geldt voor Marokko waar tegenwoordig ook vluchtelingen vandaan komen, dat is politiek-economisch een vlieggewicht vergeleken met de Europese Unie. Als de Europese Unie de importtarieven drie maanden zouden verhogen, dan moet daar de economie aan de beademing bij wijze van spreken. Maar dat moeten wij wel durven doen. Wij moeten die macht wel durven projecteren in die omgeving."

De directeur politieke zaken bij het Haags Centrum voor Strategische Studies stelt dat ontwikkelingshulp conditioneel moet worden. "Dat wil men in Nederland bijvoorbeeld nog steeds niet. Maar het geldt ook voor rechtse partijen. Als je niet bereid bent om in te zetten op ontwikkelingshulp om regionaal op te vangen, en daar zal misschien ook veel meer geld voor nodig zijn dan wij er nu voor uittrekken, maar anders krijg je dat beleid niet voor elkaar.

'Dat zijn wel structurele oplossingen'

Nederland gaat honderd kinderen en kwetsbare mensen uit het afgebrande opvangkamp Moria opvangen, maar een deel van het CDA vindt dat nog te weinig. CDA-Kamerlid Harry van der Molen gaat er niet van uit dat nog meer mensen worden opgevangen. "Er zijn afspraken in de coalitie gemaakt hierover. In een schrijnende situatie probeer je mensen ook een veilige plek te geven, dat is een goed besluit van de coalitie maar dat is geen structurele oplossing. Wij hadden bijvoorbeeld al eerder in het jaar een besluit genomen om in Griekenland te investeren, om daar een systeem op te bouwen zoals wij dat in Nederland kennen zodat kinderen uit die kampen op een nette plek kunnen worden opgevangen en ondersteund. Als ze mogen blijven, kunnen ze ook naar een ander Europees land. Dat zijn wel structurele oplossingen."

Volgens Van der Molen zal er ook druk uitgeoefend moeten worden. "Streng en rechtvaardig gaat ook bij elkaar. Het CDA is ook voor een streng immigratiebeleid, maar als je vluchteling bent dan moet je ook een veilige plek onder de zon kunnen krijgen, ook bij ons. Dat betekent dat iedereen die er geen recht op heeft toch niet hier kan zijn. Wij kunnen in Europa niet, omdat wij het hier fantastisch hebben, iedereen die het minder goed heeft hier een plek geven. Dat gaat in onze samenleving gewoon niet lukken."

'Zorgt voor een aanzuigende werking'

Ten Broeke merkt op dat wij nu te maken hebben met vluchtelingen die in gebieden komen waardoor ze kansloos zijn om hier opvang te krijgen. "Dat zorgt voor een aanzuigende werking, dat mensen merken dat ze hier toch toegang kunnen krijgen als ze die kunnen forceren. Maar neem het ze eens kwalijk dat ze dan uit die omstandigheden, die wij al mensonterend ervaren, ze hier naartoe gaan komen."

Het is moeilijk om te voorspellen of er nu iets gaat veranderen, maar Ten Broeke denkt dat er wellicht toch iets lijkt te gaan gebeuren. "De beelden (van het afgebrande kamp, red.) helpen ook bij Europese politici om eindelijk eens een keer wel de handen ineen te slaan. De Europese Commissie valt eigenlijk niet eens zoveel te verwijten, want die doen die voorstellen wel en er gaat ook heel veel geld naar Griekenland. 1,2 miljard is er al naar Griekenland gedaan, dus ze hebben de mogelijkheden gehad. Nederland doet heel veel, probeert daar zelfs een voogdijsysteem op te zetten. Het zijn dingen die je vaak niet hoort maar dan moeten die landen wel hun eigen verantwoordelijkheid nemen. Dat zit ook in de Europese Unie, misschien dat Griekenland harder moet worden aangesproken."

LEES OOK: CDA’er Van Toorenburg: lossen niets op door paar kinderen op te vangen