Begroting zware kluif voor kabinet: ‘Je gaat als burger merken dat je straks in een totaal ander land leeft’

Na jaren van financieel goed nieuws, legt het kabinet nu de laatste hand aan een begroting die er waarschijnlijk niet al te best uitziet vanwege corona. Anders dan bij de vorige financiële crisis zal nu naar alle verwachting niet worden bezuinigd maar veel worden geleend, legt econoom Esther van Rijswijk uit in Goedemorgen Nederland. "Je wordt bijna gekke Henkie als je als land niet gaat lenen."

Volgende week dinsdag zal de nieuwe begroting tijdens Prinsjesdag worden gepresenteerd. Maandag is hier al een voorschot op genomen met de presentatie van het Nationaal Groeifonds van minister Wopke Hoekstra (Financiën) en Eric Wiebes (Economische Zaken). Twintig miljard euro wordt in vijf jaar geïnvesteerd, maar dat is vooral bedoeld voor de langere termijn.

"Het bijzondere is dat dat technisch buiten de begroting staat", aldus Van Rijswijk. "Maar het is wel belangrijk voor volgende week. Je gaat dan als burger merken dat je straks in een totaal ander land leeft dan in het verleden."

'Overheid heeft niet meer keuzes'

In de begroting staat waar de overheid haar geld aan uit gaat geven. "Dat geld moet uit de schatkist komen en daar zit volgend jaar veel te weinig in door corona. Maar wij gaan gewoon geld lenen om dat op te lossen en dat vindt iedereen ook prima. Dat fonds is er ook om nog meer geld te lenen zodat wij ook meer gaan verdienen. Als jij geld tekort komt, ga je of een betere baan zoeken, of studeren of geld lenen. De overheid heeft niet meer keuzes. Wij gaan dus geld lenen zodat de BV Nederland in de toekomst meer kan verdienen."

Bij de vorige crisis werden belastingen verhoogd en werd bezuinigd. "Op de een of andere manier wil niemand daar dit keer aan. Sommige mensen zeggen dat wij onze lessen van de vorige crisis hebben geleerd. Dit keer willen wij dat de overheid extra gaat investeren zodat wij meer kunnen gaan verdienen, maar ook zodat er meer banen komen en de crisis er minder hard in zal hakken."

'Totaal andere wereld met hele lage rente'

Lenen gaat gepaard met risico's. Geld uitgeven dat je niet hebt is echter niet aan te raden. "De vorige crisis moesten wij bezuinigen, bezuinigen, bezuinigen want de overheidsschuld moest omlaag. Die overheidsschuld is ook enorm omlaag gebracht en daarom kunnen wij nu zoveel lenen. Maar het betekende wel dat toen het niet goed ging met de economie, het langer niet goed ging omdat wij aan het bezuinigen waren. Dat doen wij nu anders omdat wij snappen dat dat voor de economie fijner is. Maar op de lange termijn betekent dat dat de schulden omhoog gaan."

De huidige Nederlandse schulden zijn volgens economen relatief laag en die kunnen dus echt nog wel omhoog. "Zestig procent van het bbp hebben we in Europa afgesproken, zeventig of tachtig procent kunnen wij ook wel aan. Maar wij zitten in een totaal andere wereld met een hele lage rente. Je bent bijna gekke Henkie als je niet gaat lenen."

Want niet lenen lijkt bijna onverstandig, aldus Van Rijswijk. "Elke student snapt het. Je krijgt voor weinig geld een studielening. Studenten gaan ermee sparen, beleggen of straks huizen van kopen. Die snappen ook als de rente laag is, lenen, lenen, lenen. Maar de schuldencrisis wordt er wereldwijd niet minder om. Dat is een interessant fenomeen want je wordt bijna gekke Henkie als je als land niet gaat lenen."

LEES OOK: Kabinet trekt 11 miljard extra uit voor derde steunpakket

'Dat roepen wij bij iedere crisis'

Ook het thema omscholing zal naar verwachting langskomen op Prinsjesdag. Hoe mensen van baan kunnen veranderen om bestendiger te worden voor de toekomst is een terugkerend vraagstuk. "Die investering is lange termijn, maar dat levert wel snel banen op. Als je de Noord/Zuidlijn door gaat trekken, dan kan de bouw weer aan de slag. Maar op korte termijn moeten wij ook mensen aan het werk zetten. In allerlei sectoren zoals horeca en toerisme raken mensen hun banen kwijt. Als ze dat nog niet zijn door de steunmaatregelen dan komt dat nog wel. Die moeten in andere sectoren terechtkomen."

Het derde steunpakket stelt al dat mensen omgeschoold moeten worden. "Zoals naar de zorg, waar of techniek bijvoorbeeld waar tekorten zijn. Maar ook in vergroening wordt al veel geïnvesteerd en daar komen wij ook mensen tekort', legt Van Rijswijk uit. "Dan krijg je van die flauwe voorbeelden dat stewardessen zonnepanelen op daken moeten gaan leggen, of dat obers misschien kabels in de grond moeten gaan leggen om het elektriciteitsnet uit te breiden."

In het derde steunpakket is al 230 miljoen euro gereserveerd voor omscholing. "Het probleem met omscholing is echter dat wij bij elke crisis roepen dat mensen een andere plek moeten krijgen, maar dat vinden wij hartstikke moeilijk, om mensen van de ene naar de andere plek te krijgen. Maar het kabinet gaat volgende week wel roepen dat ze dat gaan regelen. Ik ben heel benieuwd hoe ze dat gaan doen."

LEES OOK: Vrees voor vloedgolf aan ontslagen: is omscholing de oplossing?