ABN Amro vervangt medewerkers door AI, CPB-directeur maakt zich geen zorgen: 'In de basis goed nieuws'

We hoeven ons geen grote zorgen te maken over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Dat zegt Pieter Hasekamp, directeur van het Centraal Planbureau, daags nadat ABN Amro aankondigde de komende jaren duizenden banen te schrappen. Het werk van de medewerkers die hun baan verliezen, kan volgens topvrouw Marguerite Bérard worden overgenomen door kunstmatige intelligentie (AI).

Bérard benadrukt dat de grote reorganisatie die de bank dinsdag aankondigde vooral ondersteunend personeel treft, verspreid over de gehele organisatie. Bij de klantenservice, de operationele afdelingen en het team dat controleert op mogelijk witwassen, krimpt de werkgelegenheid met ongeveer 35 procent. In totaal verdwijnen er 5200 voltijdsbanen. Eind vorig jaar had de bank nog circa 22.000 medewerkers.

'Hervorming economie is nodig'

Volgens Hasekamp zal ABN Amro niet de laatste werkgever zijn die ingrijpende maatregelen neemt nu AI zijn intrede doet. Toch maakt hij zich geen grote zorgen. Sterker nog, dit soort hervormingen zijn volgens hem noodzakelijk. "De economie hapert vooral door onvoldoende innovatie en onvoldoende - wat economen noemen - creatieve destructie; nieuwe bedrijven die komen en oude bedrijven die verdwijnen of krimpen", aldus Hasekamp in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

"Mensen verliezen hun baan, dat is heel vervelend voor alle betrokkenen", zegt hij. "Tegelijkertijd laat het ook zien dat een sector, in dit geval de financiële sector, zichzelf vernieuwt. Je hebt allerlei fintechbedrijven die nieuwe producten en technologie op de markt brengen. In de basis is dit goed nieuws."

Hij legt uit: "Economische groei, onze welvaart in de toekomst, hangt samen met twee zaken: mensen die werk doen - het arbeidsaanbod - en de manier waarop ze dat werk doen. Uiteindelijk is dat de grootste factor die economische groei drijft, namelijk dat we veel slimmer werken dan in het verleden. Maar juist die productiviteitsgroei is de afgelopen jaren tot stilstand gekomen."

Radicale keuzes zijn nodig, zegt Hasekamp. "De economie heeft voortdurend vernieuwing nodig. Bedrijven die nu opkomen, gaan voor een deel ten koste van bedrijvigheid en activiteit die we in het verleden deden." Dat is volgens hem niet nieuw: "Postsorteercentra krimpen want bijna niemand stuurt nog een brief. Het is vrijwel helemaal vervangen door e-mail. Dat levert banen op aan de kant van bedrijven die zich daarmee bezighouden."

Werkloosheid stijgt

In het derde kwartaal van 2025 waren er 399.000 werklozen in Nederland, 3,9 procent van de beroepsbevolking. Het CPB berekende dat in 2030 470.000 mensen werkloos zullen zijn. Ook daarvan hoeven we niet te schrikken, meent Hasekamp. "In zekere zin is het een terugkeer naar normaal."

"Een stijgende werkloosheid klinkt ook weer als slecht nieuws, tegelijkertijd: de arbeidsmarkt is de afgelopen jaren heel krap geweest, waardoor sectoren zoals de gezondheidszorg met personeelstekorten kampten. Dit betekent dat vacatures weer iets makkelijker gevuld kunnen worden."

Volgens Hasekamp zullen banen verschuiven. "Dat is hoe de economie altijd werkt. De zorg zal in de toekomst nog steeds mensen nodig hebben, ook meer dan nu. Dat betekent dat andere sectoren iets minder zullen floreren."

Verkeerde keuzes

De verhitte arbeidsmarkt en stagnerende productiviteit zijn overigens geen nieuw fenomeen, zegt hij. "De trend dat de productiviteitsgroei stagneert of afneemt, is al twintig jaar oud. Niet alleen in Nederland, wereldwijd. Tegelijkertijd zien we dat bijvoorbeeld de VS en Scandinavië het op dit vlak duidelijk beter doen dan wij. We hebben voor een deel misschien verkeerde keuzes gemaakt."

Wat moet Nederland anders doen? "We moeten kijken naar onderwijs. Niet alleen naar basisvaardigheden, maar ook naar herscholing. We zouden veel sterker kunnen inzetten op een leven lang leren dan nu, zodat mensen de gelegenheid hebben vaardigheden van de toekomst te leren, ook als ze hun baan verliezen. Een ander punt is dat de concurrentie tussen bedrijven meer ruimte moet krijgen. Dat kan door minder regels."

Hasekamp schoof gisteren aan bij de formatietafel voor gesprekken over de economie met de formerende partijen D66 en CDA. Hij riep daar op dat de politiek keuzes moet maken. "Zet in op activiteiten en sectoren die in de toekomst ons verdienvermogen gaan vormen. Dat betekent dat je misschien van sommige dingen wat minder nodig hebt. Er is een discussie over de basisindustrie, de chemie- en staalindustrie; willen en kunnen we die in Nederland houden? Daar staat tegenover dat ruimte moet ontstaan voor nieuwe sectoren."

Nationale Investeringsbank

Om de economie van de toekomst te versterken, pleit Hasekamp voor een Nationale Investeringsbank. "Dat is een overheidsinstelling die veelbelovende bedrijven helpt te financieren", legt hij uit. "Nederland heeft veel startups, maar voor hen is het lastig door te groeien naar succesvolle, grotere bedrijven. Er is een financieringsgat dat deels door de overheid kan worden gevuld. Als het goed is, verdient het zichzelf terug."

Een Nationale Investeringsbank lijkt op het inmiddels geschrapte Nationaal Groeifonds, maar volgens Hasekamp zijn er duidelijke verschillen. "Het Groeifonds was nadrukkelijk niet bedoeld om zichzelf terug te verdienen, maar om nieuwe technieken en innovaties aan te jagen. Het verschil is dat een Investeringsbank uiteindelijk ook geld wil verdienen en dus initiatieven van de grond helpt te brengen die het nu net niet helemaal redden."

"Zo'n bank moet echt op afstand van overheid en politiek staan. Het moet inhoudelijk kijken naar kansrijke bedrijven en projecten en welke rol financiering kan spelen", aldus Hasekamp. Hij benadrukt dat niet alleen de overheid maar ook bijvoorbeeld pensioenfondsen hierin moeten investeren.