Meer inspraak leden op VVD-kieslijst zorgt voor onrust binnen partij

De wijze waarop leden invloed kunnen uitoefenen op de kandidatenlijst van de VVD leidt tot onrust binnen de partij. Dat zegt politiek verslaggever Tessa van Viegen maandagavond in Goedenavond Nederland op NPO 1.

Voor de komende Tweede Kamerverkiezingen kunnen VVD-leden online aangeven op welke plek ze hun favoriete kandidaat willen hebben. "Het is voor het eerst in jaren dat leden zich hierin kunnen mengen, welke kandidaat op welke plek staat", zegt Van Viegen in Goedenavond Nederland. "Ze kunnen dus zelf een lijst indienen. Er kan dan nog wat geschoven worden waar de mensen uiteindelijk terechtkomen op de lijst, maar het is een advies."

Volgens Van Viegen delen afdelingen binnen de VVD deze mogelijkheid gretig met hun achterban. "De nummer 1 staat vast (Dilan Yesilgöz, red.), maar bijvoorbeeld de Rotterdamse VVD-delegatie wil de Rotterdamse kandidaten hoog op de lijst hebben. Daardoor worden anderen die nu hoog staan lager gezet en de Rotterdamse kandidaten juist omhoog."

Dat gebeurt niet alleen in de regio's, maar ook op de flanken binnen de partij, aldus Van Viegen. Als voorbeeld noemt ze Eric van der Burg, die op plek 6 staat. "Hij geldt als een wat linksere VVD'er. Als een aantal leden hem veel lager wil hebben, op plek 10 bijvoorbeeld, dan wordt dat gemiddeld en komt hij op plek 8. Maar er zijn ook mensen die niets van moeten hebben van het wat linksere geluid. Zij zetten hem op plek 80, want zo ver kan het gaan. 

Volgens de politiek verslaggever is het onderwerp een belangrijk gesprek in de VVD-appgroepen. "Aan het eind van de week moet duidelijk zijn hoe de lijst eruitziet." Uniek is het concept van de VVD niet, zegt Van Viegen. "Bij D66 gaat het nog veel verder: daar mogen leden de hele lijst vaststellen, maar bij de VVD was dat niet zo. Er wordt nu voor het eerst in jaren weer zoveel invloed van de leden verwacht."

'Een fractie is als een team'

Jesse Klaver van GroenLinks-PvdA, eveneens aanwezig in de uitzending, zegt dat zijn partij gebruik maakt van een referendum. "Leden hebben natuurlijk favoriete kandidaten, maar wat je graag wil is dat er een team is", begint het Kamerlid. "Dat is waar een kandidatencommissie ook naar kijkt. Van tien spitsen, of tien verdedigers krijg je niet een heel goed voetbalteam. Hetzelfde geldt voor een fractie."

Hij begrijpt dat mensen een voorkeur hebben, maar benadrukt hoe belangrijk het voorwerk van een kandidatencommissie is. "Soms vraag je je op de lijst af waarom een specifiek type ertussen zit, maar dat is om er een goed team van te maken. Het is uiteindelijk aan de leden om te beslissen. Het is cruciaal om een team te hebben in de politiek: ik denk dat het afgelopen kabinet dat heeft laten zien."

VVD blijft dalen in peilingen

In de peilingen doet de VVD het de laatste tijd slecht. De meest recente peiling van de Peilingwijzer, die peilt op basis van een gewogen gemiddelde van de peilingen van EenVandaag en Ipsos I&O, wees vrijdag uit dat de VVD nu tussen de 20 en 24 zetels zou behalen, zes minder dan een maand eerder.

Volgens de peiling van Maurice de Hond op 10 augustus staat de VVD op nog maar 16 zetels. In 2006 behaalde de VVD - net als in 1989 en 1972 - het slechtste verkiezingsresultaat in decennia toen 22 zetels werden behaald.