Is vrede in Oekraïne wel haalbaar? 'Poetin zal wachten om de rest van het land in te nemen'

De Oekraïense president Volodymir Zelenski ging gisteren om tafel met Europese leiders en Trump in het Witte Huis. De partijen bespraken veiligheidsgaranties voor Oekraïne en eventuele vredesonderhandelingen met Rusland. Maar is duurzame vrede in Oekraïne wel haalbaar? GroenLinks-PvdA-Kamerlid Jesse Klaver en oud-topdiplomaat Ron Keller reageren in Goedenavond Nederland: "Poetin hoeft helemaal niet te tekenen."

Het overleg van gisteren volgde op de Amerikaans-Russische top in Alaska vorige week, vertelt Keller. "Trump koppelt nu in detail terug wat er tijdens dat overleg is gebeurd. Poetin heeft daar benadrukt dat hij niet openstaat voor een vredesakkoord, maar wél wil kijken naar een wapenstilstand."

"Zijn voorstel is en blijft als volgt", vervolgt Keller. "Er zijn nu vijf gebieden door de Russen bezet: de provincies Kherson, Zaporizhzhia, Donetsk en Luhansk, en de Krim." Die gebieden zie je hieronder op de kaart. 

Foto: Ron Keller vertelt over Poetins beoogde verdeling van het Oekraïense grondgebied.

"Poetins idee is dat Luhansk en Donetsk volledig aan Rusland worden overgedragen. Daarnaast wil Poetin dat het roze gebied in Kherson en Zaporizhzhia dat je hier op de kaart ziet in Russische handen blijft, evenals de Krim. Die grenzen zijn voor Rusland makkelijk te verdedigen, dus daar is een wapenstilstand voor hem acceptabel."

Het Kremlin accepteert onder die voorwaarden ook dat de rest van Oekraïne een veiligheidsgarantie krijgt - mits er nooit Europese of Amerikaanse soldaten in Oekraïne zullen rondlopen. Oekraïne mag ook geen lid worden van de NAVO. Europa én de VS zijn inmiddels bereid om garant te staan voor de veiligheid van Oekraïne, meldde Trump gisteravond. 

"Je krijgt dan dus een soort Korea-achtige oplossing", concludeert Keller. "De oorlog is niet opgelost, maar er wordt door beide partijen uit praktische overwegingen wél een grens getrokken."

'Niet verstandig als Oekraïne besluit nu in te binden'

De kans dat Oekraïne met die voorstellen akkoord zou gaan, is volgens Keller echter erg klein. "Rusland werkt onder het bewind van Poetin aan een duidelijk doel: de Sovjetunie terugbrengen. Lavrov had in Alaska afgelopen week nog een tekst met CCCP erop aan, dat is de Russische afkorting van de USSR."

GroenLinks-PvdA-politicus Jesse Klaver, ook aanwezig in de studio, vult Keller aan. "Het zou ook helemaal niet verstandig zijn als Oekraïne nu besluit in te binden om vrede te stichten. Rusland is, net als China, héél goed in langetermijndenken. Je kunt wel vrede met ze sluiten, maar dat is nooit duurzaam. Poetin zal wachten op het volgende moment om de rest van Oekraïne of de Baltische staten te pakken."

Heeft Poetin belang bij vrede? 

Volgens Keller heeft Poetin bovendien geen enkele reden om actief mee te werken aan een oplossing voor de oorlog in Oekraïne. "Rusland heeft eigenlijk altijd al een oorlogseconomie gehad. Ze hebben al sinds 2013-2014 sancties, maar hebben wereldwijd genoeg partners die hen van olie kunnen voorzien. Poetin hoeft niet te tekenen, want het leven gaat voor de bevolking gewoon door."

"Nou, Poetin is niet onaantastbaar", reageert Klaver. "Onze sancties zitten nog niet op een maximum. Op dit moment kunnen de Russen de impact van onze sancties nog omzeilen, maar als de economie nog meer onder druk zetten, wordt het lastiger. Er zijn nog steeds Europese landen die afhankelijk zijn van Russisch gas. Als we daarvan afschakelen en die markt kleiner maken, dan komen ze in de problemen."

Persoonlijke ontmoeting

Trump zegt momenteel te werken aan een persoonlijke ontmoeting tussen Poetin en Zelenski. De Franse president Macron heeft Genève daarbij voorgesteld als locatie. De Duitse bondskanselier Friedrich Merz voorspelt dat die ontmoeting binnen twee weken plaatsvindt. Een woordvoerder van Oekraïners in Nederland, Oleksandr Tomashchuk, is echter sceptisch. "Ik schat de kans 80-20. De omstandigheden zijn er op dit moment nog niet naar, ik denk daarom niet dat dit nu haalbaar is."