Drie femicide-zaken in één week, Saskia Belleman reageert: 'Vrouwen worden niet serieus genomen in Nederland'

Deze week staan er drie femicide-zaken in de Nederlandse rechtbank. Dat klinkt uitzonderlijk, maar femicides zijn vandaag de dag geenszins een uitzondering meer: elke acht tot tien dagen wordt in in ons land een vrouw vanwege haar sekse vermoord, vaak door haar (ex-)partner. In Goedenavond Nederland legt rechtbankverslaggever Saskia Belleman, die eerder een podcast en een boek over femicide uitbracht, hoe dat komt.

De rechter beoordeelt deze week schrijnende verhalen: een over een vrouw die met grof geweld vermoord zou zijn door haar man in Wanrooij, de tweede over man die zijn vrouw overgoot met benzine en probeerde in brand te steken, de derde over een man die zijn vrouw thuis met een ketting zou hebben gewurgd. Afgelopen week werd de 39-jarige Joeweela in Gouda nog gedood door haar ex - op straat, in het bijzijn van hun kinderen.

"Het is hoog tijd dat hier meer aandacht voor komt", reageert Belleman. "Op Zweden en Finland na zijn wij het land in Europa met de meeste femicides. Dat is natuurlijk heel treurig. Van landen als Spanje en Italië zou je juist denken: daar komt femicide vaker voor. Dat zijn typische macho-landen. Maar dat is dus niet zo, want mannen die femicide plegen of hun vrouwen mishandelen worden daar gezien als losers.

"Dat is waar wij ook naartoe zouden moeten. Dat mannen zich realiseren dat vrouwen mishandelen niet stoer is en dat een vrouw een vrije wil heeft - zelfs als dat soms pijnlijk is. Wij prijzen onszelf om het feit dat we geëmancipeerd zijn en wijzen graag met een corrigerende vinger naar andere landen, maar we kunnen onze eigen vrouwen eigenlijk niet goed beschermen."

Seksisme in Nederland: 'Ah, die vrouw is labiel'

Wat maakt dat vrouwen zo vaak slachtoffer worden van femicide in ons land? Dat heeft volgens Belleman veel te maken met het handelen van onze uitvoerende macht en onze hulpinstanties. "Wat ik in de loop der jaren heb geleerd, is dat er een duidelijke onderstroom van seksisme in de Nederlandse samenleving zit; vrouwen worden hier niet serieus worden genomen. Dat uit zich op allerlei verschillende manieren."

"Om een voorbeeld te noemen: als een man bij een politiebureau komt en zegt dat hij wordt gestalkt, bedreigd of foto's van vuurwapens toegestuurd krijgt, dan staat het hele politiebureau direct paraat. Als een vrouw dat doet, denken ze: 'Ah, die vrouw is labiel. Zal niet zo'n vaart lopen.' De vrouw wordt dan veelal naar huis gestuurd, krijgt het advies om nog maar eens het gesprek aan te gaan met haar partner en/of er wordt gezegd: 'Ja, mevrouwtje, zolang hij je niets werkelijk aandoet, kunnen wij ook niks voor je doen.'"

En zelfs als het dan misgaat en een vrouw wordt slachtoffer van femicide, wordt er weinig gedaan, ziet Belleman. "Er wordt na vrouwenmoord altijd een onderzoek ingesteld door de Inspectie Veiligheid en Justitie (IVJ). Die komt dan tot de conclusie dat er van alles is misgegaan. Dat betrokken instellingen en de politie allemaal langs elkaar heen hebben gewerkt, waardoor niemand een goed beeld had van de escalerende situatie. De IVJ doet dan aanbevelingen aan die organisaties, maar daar komt telkens niks van terecht. We leren er allemaal niks van."

De opkomst van de manosphere

De politie en hulpinstanties zijn echter niet de enigen die bijdragen aan het feit dat vrouwen vaker het slachtoffer zijn van (dodelijk) geweld en agressie. "De opkomst van de manosphere speelt ook een rol", aldus Belleman.

"Vrouwen kunnen dankzij onze emancipatiestrijd van de afgelopen decennia hun eigen broek ophouden. Ze volgen opleidingen, hebben goede banen. Mannen zijn wat meer stil blijven staan in hun groei. Jongens die daar gefrustreerd over zijn en voelen dat ze terrein verliezen, vinden bij influencers zoals Andrew Tate een uitvlucht. De vrouwen worden onafhankelijk, de mannen jaloers."

Oplossingen

Belleman ziet mogelijkheden om het aantal femicides terug te brengen. We zouden het voorbeeld van Schotland kunnen volgen: daar is 'patroonmatig gedrag' van mannen, zoals dreigen, stalking, financiële en emotionele isolatie, strafbaar gesteld. Mannen die op zulk gedrag worden betrapt, kunnen worden gearresteerd.

"In Nederland kan dat hopelijk ook, binnenkort. GroenLinks-PvdA-Kamerlid Songül Mutluer en ex-staatssecretaris Ingrid Coenradie hebben zich daar al enorm voor ingespannen voordat het kabinet viel. Ik hoop dat hun plannen door de kabinetsval niet op de lange baan worden geschoven; er is al geld voor uitgetrokken en er ligt een initiatiefnota klaar om in de Kamer besproken te worden."