Justitieminister David van Weel wil criminelen kaalplukken: 'Als iets stinkt, heb jij iets uit te leggen en niet de overheid'

Criminelen kunnen binnenkort hun luxespullen verliezen zonder dat ze eerst veroordeeld zijn. Dat staat in een nieuw wetsvoorstel waarmee demissionair justitieminister David van Weel (VVD) eindelijk de armslag hoopt te hebben om meer crimineel geld af te pakken.

De nieuwe regels moeten het makkelijker maken om geld, auto's, huizen of andere waardevolle bezittingen met een illegale herkomst af te pakken. Zelfs zonder een veroordeling. "Omdat je soms wel weet dat geld of goederen stinken naar de misdaad", legt Van Weel uit in Goedenavond Nederland. "Maar er niet direct een strafbaar feit is waar je iemand van verdenkt."

Vijf ton in keukenkastjes

"Je doet een huiszoeking in een huis vanwege illegaal wapenbezit en je vindt daar vijf ton in keukenkastjes", noemt Van Weel een voorbeeld van een mogelijke casus. "Dit gebeurt. Nu moet je eerst iemand vinden die bij die vijf ton hoort. Die vind je bijna nooit. Dan moet je die veroordelen voor een strafbaar feit. Misschien dat illegale wapenbezit, maar als je dat niet bewezen krijgt, blijft die vijf ton ook gewoon in dat huis staan. Als iets stinkt naar de misdaad, vind ik dat jij iets uit te leggen hebt en niet de overheid. Dus we verlagen die drempel en pakken niet alleen de mensen, maar ook de goederen aan."

Beslagleggen kan al met de Wet Bibob. "Wat we nu kunnen doen, is bij de inbeslagname niet helemaal te wachten tot je iemand veroordeeld hebt voor een misdrijf", duidt Van Weel het verschil dat zijn wet moet maken. "Je kunt gewoon zeggen: er klopt hier iets niet. Wij vinden dat we aannemelijk kunnen maken dat - gelet op uw gebrek aan inkomsten - dat dit niet klopt. Dan gaat de rechter dat toetsen. Dan kan er een belanghebbende komen en die kan dan laten zien hoe die Lamborghini wel gewoon met wit geld is afgerekend."

Lonkend perspectief

De grote auto's zijn vooral in minder ontwikkelde wijken een probleem, ziet Van Weel. "In kansarme wijken rijden dit soort auto's rond. Dit soort auto's worden gezien door iedereen die geen geld heeft en in armoede opgroeit. Het wordt een soort lonkend perspectief, elke keer als die auto door de straat komt."

De maatregel is overgewaaid vanuit het zuiden van Europa. "In Italië zijn ze hiermee begonnen omdat ze op een gegeven moment zagen dat het geld de spuitgaten uitliep. Maar veroordelingstrajecten duren gewoon heel lang."

Onroerend goed

Volgens Jort Kelder gaan de grote boeven niet gepakt worden door de inname van dure auto's. "Een grote maffioos zal nooit in een dure auto rijden. In Milaan reed er zelfs eentje in een simpel Fiatje met een Ferrari-motor. Het gaat natuurlijk om onroerend goed. Daar ga je het geld echt witwassen." 

"Het gaat om onroerend goed", bevestigt Van Weel. "Mensen met panden die dat niet kunnen verantwoorden, waar witwasverdenkingen zijn. Denk aan cryptowallets, ook heel geliefd tegenwoordig bij criminelen. Maar ook nog steeds de oude Albert Heijn-tassen. Daar passen miljoenen in heb ik geleerd."