Vrouwengezondheid krijgt aandacht na jarenlange strijd: ‘Hoe kon dit zo lang genegeerd worden?’

Het demissionaire kabinet komt met extra geld en een nationale strategie voor vrouwengezondheid. Het plan moet ervoor zorgen dat de komende vijf jaar meer kennis wordt vergaard over aandoeningen bij vrouwen, én dat deze kennis breed wordt gedeeld. "Iedere keer als ik hier een verhaal over moet houden, denk ik: hoe is het toch mogelijk?!", reageert cardioloog Janneke Wittekoek in Goedenavond Nederland op NPO 1.

Op dit moment leven vrouwen namelijk langer in slechte gezondheid dan mannen en duurt het ook langer voordat de juiste diagnose wordt gesteld. Vrouwen krijgen meermaals te horen dat het "tussen de oren zit", waardoor ze bijvoorbeeld niet ongesteld werden of hoofdpijnklachten ervaarden.

Dit probleem is aan de orde van de dag, ook in de kliniek waar Wittekoek werkt. Ze vertelt dat, ondanks dat ze blij is dat het probleem meer op de politieke agenda komt, ze al jaren tevergeefs campagne voert voor betere (hart)gezondheid voor vrouwen. "Dat komt omdat de hele medische wetenschap is gebaseerd op het mannenlichaam."

Het mannelijke lichaam als uitgangspunt

Sterker nog, in de medisch-wetenschappelijke geschiedenis is bijna alleen maar onderzoek gedaan op basis van het mannelijke lichaam, met als uitgangspunt dat deze uitkomsten ook golden voor het vrouwenlijf. Inmiddels is alleen duidelijk geworden dat het zo niet werkt, omdat ziektes zich bij vrouwen soms anders uiten en omdat er aandoeningen zijn waar bijna alleen vrouwen last van hebben, zoals bekkeninstabiliteit.

Het plan van demissionair zorgminister Daniëlle Jansen moet een slordige 27,5 miljoen euro kosten, waarvan 15 miljoen wordt uitgegeven aan onderzoek naar specifieke aandoeningen bij vrouwen. De andere 12,5 miljoen is bestemd voor onderzoek rondom zwangerschap en geboorte.

"Hoe is het mogelijk dat we die hele hormonale cyclus van vrouwen totaal genegeerd hebben in de wetenschap?", zucht Wittekoek. Volgens haar is het vrouwelijk lijf een stuk ingewikkelder, "met hormonen die alle kanten opgaan". Dat maakt onderzoek lastiger, maar dus ook hoognodig. "Het heeft zo'n invloed op ziekte en gezondheid van vrouwen, waar we nu de prijs voor betalen".

'Ik voer al vijftien jaar deze strijd'

Vrouwen komen met klachten die al jarenlang of soms zelfs decennialang duren. "Ieder spreekuur heb ik een vrouw die al vijf jaar aan het zoeken is naar wat ze nou heeft." Door verschillende orgaanspecialisten worden deze vrouwen gezien, maar vervolgens wordt nooit wat gevonden.

Volgens Jansen betekent meer kennis over ziektes en aandoeningen bij vrouwen meer welzijn en op termijn minder zorgkosten. Wittekoek is blij met de plannen, maar is ook nog sceptisch. "Ik voer al vijftien jaar deze strijd. Omdat het zo lang duurt zijn overal initiatieven ontstaan, wat erg belangrijk is en waar naar geluisterd moet worden. Vooralsnog gaat het gebeuren, zegt men, maar er is nog geen coördinator, dus hoe dan?"

In ieder geval hoopt ze dat "het gebruikt gaat worden om, met alle verschillende initiatieven die er nu zijn, de krachten te bundelen".

'Borsten zijn een drempel'

Ook hebben vrouwen buiten de deur een grotere kans op overlijden aan hartfalen dan mannen, omdat mensen het onder meer spannend vinden om borsten aan te raken. "Als een vrouw ter aarde stort, wordt niet meteen gedacht aan een hartstilstand, bij mannen wel. Bij vrouwen wordt toch eerder gedacht dat ze flauwgevallen zijn, of iets anders, waardoor medische hulp laat op gang komt. En dan is er nog een gêne dat je het bovenlichaam moet ontbloten als je start met een reanimatie. Borsten zijn een drempel."

Reanimatiepoppen hielpen ook niet mee om het taboe rondom een vrouwenreanimatie te verhelpen. Poppen hadden namelijk altijd een mannelijk torso. "Er zijn nu borsten voor ontwikkeld om ook bij trainingen te oefenen op poppen met borsten." Inmiddels zijn de poppen niet meer uitgerust met een beha die wordt voorgebonden, maar is het "een echt vrouwenlichaam".