Jort Kelder waarschuwt voor 'saaie samenleving' en wil blijven drinken: 'Ik zou het Midden-Oosten adviseren: neem zo nu en dan een borrel!'

Volgens Jort Kelder doen we in Nederland te krampachtig over alcohol. Een glaasje op zijn tijd kan weinig kwaad, vindt hij. Sterker nog: "Ik zou het Midden-Oosten adviseren: neem zo nu en dan een borrel, zodat je elkaar de hele dag uit-en-te-na staat."

Uit recente cijfers van de Leefstijlmonitor 2024 van het CBS en RIVM blijkt dat overmatig en zwaar drinken in Nederland historisch laag is. De daling zet door en vergeleken met andere Europese landen slagen Nederlanders er beter in om hun alcoholgebruik in balans te houden.

Het aandeel volwassen Nederlanders dat wordt aangemerkt als zware drinker (voor mannen: minstens zes glazen bij één gelegenheid per week; voor vrouwen: vier glazen) daalde van 7,9 procent in 2023 naar 7,2 procent in 2024. Ook overmatig drinken (meer dan 14 glazen per week voor vrouwen, meer dan 21 voor mannen) nam af: van 6,7 procent in 2023 naar 5,5 procent dit jaar. Ten opzichte van 2001 is het percentage overmatige drinkers meer dan gehalveerd.

"De trend is tegenwoordig: je mag helemaal niets meer drinken. Het advies van de Gezondheidsraad is nul", begint Kelder in Goedenavond Nederland op NPO 1. "Medisch gezien klopt dat. Eén glas alcohol is al schadelijk. In de jaren zeventig reed de halve ministersploeg zich nog de boom in. In sectoren als politiek en journalistiek werd enorm veel gedronken. Dat is duidelijk verminderd."

Volgens de Gezondheidsraad valt Kelder zelf onder de categorie 'zware drinker'. "Dat ben je vanaf twintig glazen per week. Ik beken: dat haal ik. Ik drink wijn bij het eten." Ondanks de bekende gezondheidsrisico’s is hij niet van plan te stoppen. Integendeel, hij roept juist op tot een ontspannen houding. Af en toe een glaasje moet kunnen, vindt Kelder.

Hij wijst er bovendien op dat in de statistieken een paar ontwikkelingen over het hoofd worden gezien. "Alcoholvrij bier was vroeger niet te drinken, maar is nu populair en goed voor de omzet. Daarnaast mogen jongeren onder de achttien geen alcohol meer kopen. Wat doen ze dan? Ze grijpen naar pillen! Dus er is een verschuiving naar drugsgebruik."

"Mooi dat we minder drinken, maar nu zitten we massaal aan de drugs", verzucht hij. "Geen goed nieuws."

'Doodsaaie samenleving'

Om zijn pleidooi kracht bij te zetten, verwijst Kelder naar het boek Drunk: How We Sipped, Danced and Stumbled Our Way to Civilization van de Canadese hoogleraar Edward Slingerland. "Zijn stelling: drank is een sociaal smeermiddel. Bijna alle culturen kennen alcoholische rituelen."

"Een toost na een topoverleg of een vrijdagmiddagborrel – dat zijn geen loze tradities", zegt Kelder. "Hoogleraar Evolutionaire Psychologie Mark van Vugt heeft het ook onderzocht in Nederland. Zijn conclusie: alcohol speelt een rol in sociale binding en beschaving. Hij kreeg bakken kritiek, want je mag tegenwoordig niets positiefs meer zeggen over alcohol. Maar drank heeft wel degelijk bijgedragen aan onze welvaart."

Drank draagt volgens Kelder bovendien ook bij aan gezelligheid. "Als je alle artsen hun zin geeft, worden we een puriteins volk van de blauwe knoop. Dat leidt tot een doodsaaie samenleving."

Tegelijkertijd erkent hij de risico’s: "We moeten natuurlijk niet als idioten gaan zuipen. Overmatig drinken leidt tot huiselijk geweld en verkeersslachtoffers. Maar dat bekrompen, calvinistische denken vind ik niets. Het ontneemt mensen hun levensvreugde."

'Midden-Oosten, neem af en toe een borrel'

Techexpert Ben van der Burg, ook te gast in Goedenavond Nederland, drinkt alleen bij speciale gelegenheden. Hij begrijpt niets van het pleidooi van Kelder. “Is het niet treurig dat we als mens een middel nodig hebben om sociaal te zijn? Eerst coke of LSD, en dan kunnen we gezellig doen?”

Kelder: "Dat is een 'nerdredenering'. Natuurlijk functioneert je prefrontale cortex minder als je drinkt, die wordt verdoofd. Nou, so what?" Van der Burg: "Je zei het zelf: het is slecht voor je gezondheid."

Kelder: “Niemand zegt dat jij moet drinken. Maar als een Canadese hoogleraar met onderbouwd onderzoek aantoont dat alcohol in álle culturen sociale voordelen heeft gehad, waarom zou je dat negeren? Ik zou het Midden-Oosten adviseren: neem zo nu en dan een borrel, zodat je elkaar de hele dag uit-en-te-na staat."

Van der Burg: "Daar heb je toch geen alcohol voor nodig?" Kelder: "Dat vind jij. Maar onderzoek toont aan dat het werkt." Van der Burg benadrukt opnieuw de gezondheidsrisico’s: "Alcohol is schadelijk. Daarom zeggen mensen nu: we doen het gewoon gezellig zonder."

"Ik heb een arts – die zelf ook wel houdt van een borrel – en die zegt altijd tegen mij: 'Jort, als je moet kiezen: 95 worden zonder sociaal leven of 85 worden met een wijntje en vrienden, wat kies je dan?'", zegt Kelder. Het antwoord laat zich raden.

"Drank werkt ook stressverlagend", besluit hij. "Ik pleit niet voor zes of zeven glazen per dag, dat is gewoon slecht. Maar een glaasje, mensen... Italianen worden ook ouder dan wij, hè."