Voorjaarsnota een 'gigantische opgave' voor kabinet: 'Te veel wensen, te weinig geld'

De onderhandelingen over de Voorjaarsnota zijn gisteren van start gegaan. Hoewel de VVD, PVV, BBB en NSC al maandenlang hun wensen uitspreken voor de rijksbegroting, lijken concrete plannen nog ver weg. "Het is echt heel lastig. De komende dagen met de fractievoorzitters gaan niet makkelijk zijn", geeft Dirk Beljaarts (PVV), minister van Economische Zaken, toe in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

Er is nog geen sprake van 'huil- en schreeuwpartijen' zoals vorig jaar, maar de sfeer op de werkkamer van Financiënminister Eelco Heinen (VVD) is om te snijden. Tessa van Viegen, politiek verslaggever bij WNL, vertelt: "De coalitiepartijen verschillen nog steeds heel erg van mening over hoe hoog de begroting mag zijn. De BBB wil graag de staatsschuld op laten lopen, maar minister Heinen heeft afgelopen vrijdag nog benadrukt dat dat niet gaat gebeuren. Er zijn allerlei internationale spanningen op economisch vlak, we hadden het al over de invoerheffingen van Trump die aangekondigd zijn. We weten niet wat de invloed daarvan op onze economie gaat zijn, dus hij zegt: we moeten heel erg voorzichtig zijn"

Heinen zal de begroting van ruim 488 miljard die in de Miljoenennota werd gepresenteerd volgens Van Viegen dus niet veel verder ophogen, op een paar eventuele 'zoetmakertjes' na. "Hij moet tijdens de onderhandelingen op een koord gaan balanceren: hij wil vasthouden aan zijn strenge begrotingsdisciplines, maar hij moet er ook voor zorgen dat de partijen uiteindelijk met hem instemmen."

Verdeling van de begroting

Hoe de miljarden uit de begroting worden verdeeld is het tweede punt van discussie. Dat wordt voor de coalitie een "gigantische opgave", aldus Van Viegen: "Als je een lijstje van hun wensen maakt, dan krijg je echt een opsomming van tientallen punten."

De VVD en een groot deel van de Tweede Kamer willen bijvoorbeeld dat kinderopvang goedkoper wordt. De PVV eist lagere huren, terwijl juist is afgesproken dat sociale huurwoningen per 1 juli tot 5 procent duurder mogen worden. PVV-staatssecretaris Ingrid Coenradie (Justitie) wil dat er 400 miljoen wordt vrijgemaakt om cellentekorten in de Nederlandse gevangenissen te ondervangen.

Meerdere partijen willen daarnaast onderzoeken of de accijnsverlaging op brandstof nog langer kan worden doorgezet, het defensiebudget moet omhoog én het kabinet moet nog op zoek naar 1,3 miljard euro om de btw-verhoging op sport, cultuur, media en boeken terug te draaien.

"En ik kan zo nog vijftien voorbeelden noemen", zegt Van Viegen sceptisch. "Ja, deze wensen kunnen ze natuurlijk niet allemaal verwezenlijken. Er bestaat geen Haagse geldboom."

Energiekosten

Een ander begrotingsthema waar de partijen mee worstelen, is de energiebelasting. De coalitie is het erover eens dat onze energierekeningen omlaag moeten, maar dubt nog over de aanpak. "Ze weten nog niet of ze gas of stroom goedkoper willen maken, dat gaat om veel geld. Daarnaast moeten ze bepalen of ze de consumenten-energierekening willen verlagen, óf de energierekening van industriebedrijven, of allebei een beetje."

Volgens Dirk Beljaarts (PVV), minister van Economische Zaken, is het allesbehalve makkelijk om daar een klap op te geven. "We zijn het er binnen het kabinet allemaal over eens dat we de energieprijzen voor bedrijven naar een level playing field ten opzichte van andere Europese landen moeten krijgen." Dat heeft haast: volgens klimaatminister Sophie Hermans is het "twee voor twaalf, misschien wel één voor twaalf" in de Nederlandse industrie, nu bedrijven in groten getale de energiekosten niet meer kunnen betalen en om dreigen te vallen. Twee miljoen banen staan daardoor op de tocht.

"Maar ja, we moeten de consumenten die aan het eind van de maand in de knel komen ook blijven zien", aldus Beljaarts. "De financiële uitdagingen stapelen zich rap op, dus we kunnen niet makkelijk zeggen dat we dit wel even op gaan lossen." Beljaarts durft zowel consumenten en bedrijven dan ook nog niets toe te zeggen. "We kúnnen geen beloftes maken. We hebben heel veel wensen en te weinig geld. Ik denk dat iedereen gebaat is bij zorgvuldigheid, niet dat elke minister iets gaat roepen wat we uiteindelijk niet gaan waarmaken."

'Ze kunnen nog heel lang rekken'

Wanneer de partijen de onderhandelingen af zullen ronden, is volgens Van Viegen lastig te zeggen. "De beoogde deadline voor de Voorjaarsnota was vrijdag, maar we horen eigenlijk al dat die deadline van tafel is en dat het waarschijnlijk een week of zelfs twee weken later wordt. Ze moeten vóór 1 mei het een en ander indienen bij de EU, en volgens de wet moet het voor 1 juni klaar zijn. Dus als ze willen, kunnen ze het nog heel lang rekken."

Dat de onderhandelingen zo kort op de beoogde deadline gepland zijn, vindt ze niet verrassend. "Ik hoorde vanuit de coalitie dat er gefilosofeerd is: we moeten niet eerder beginnen. Er werd gezegd: pas als er echt druk op de ketel zit, wordt alles vloeibaar en kunnen we tot iets komen."

Beljaarts beaamt dat de partijen op dit moment nog een lange weg te gaan hebben. "De minister heeft een enorme, haast onmogelijke taak en hij doet dat echt fantastisch. Maar het is echt heel lastig, dus de komende dagen zal dat ook met de fractievoorzitters niet makkelijk zijn. Maar het gaat al wel echt ergens over. We gaan als kabinet afwegingen maken. We moeten stappen gaan zetten."