Wilders zal waarschijnlijk meebewegen met Oekraïense steun: 'Vroeger meer pro-Russisch dan nu'

PVV-leider Geert Wilders zal hoogstwaarschijnlijk meebewegen met het optuigen van een Europese 'vredesmacht' in Oekraïne, nu de Verenigde Staten alle militaire hulp aan het land opschort. Dat denkt politiek verslaggever Tessa van Viegen. "Als je ziet waar Wilders vandaan komt, dan leek hij vroeger meer pro-Russisch dan nu", zegt ze in Goedemorgen Nederland op NPO1. "We horen dat er sterk rekening wordt gehouden met het feit dat Wilders toch een stap durft te zetten."

Vannacht werd bekend dat Amerika alle militaire hulp aan Oekraïne stopzet "om op vrede te concentreren", zei een anonieme functionaris van het Witte Huis tegen persbureau Reuters. "We hebben onze bondgenoten nodig om zich ook voor dat doel in te zetten. We pauzeren en herzien onze hulp om er zeker van te zijn dat deze bijdraagt aan een oplossing." De beslissing komt een paar dagen na de botsing tussen de Amerikaanse president Donald Trump en president van Oekraïne Volodimir Zelenski.

Spoedtop in Londen

Mochten de geopolitieke ontwikkelingen uitlopen op een 'vredesmacht' of 'afschrikkingsmacht' in Oekraïne, zal Europa de vrede moeten bewaken, waarbij het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk een voortrekkersrol zullen nemen. Tijdens de spoedtop in Londen, waar afgelopen zondag gesproken werd over Oekraïne en de Europese defensie, deed premier Dick Schoof nog geen concrete toezeggingen.

Hij benadrukte wel dat Europa "echt meer moet gaan uitgeven" vanwege de noodzaak van de situatie. "We moeten kijken naar wat we nodig hebben en hoe een concept van een afschrikkingsmacht eruitziet. Op basis van dat plan kan Nederland bekijken wat we zouden kunnen doen."

Wat wordt onze rol?

De ministeries zijn nog bezig om het nieuws te verifiëren, "want het Witte Huis heeft de beslissing wel bevestigd, maar Trump zelf nog niet", zegt Van Viegen. "Ik denk dat ze op de achtergrond enorm aan het schakelen zijn met wat ze hiermee moeten. Welke kanten kan Nederland en Europa wel en niet op bewegen? Wat wordt de rol die we gaan pakken?"

De Nationale Veiligheidsraad (NVR) komt in ieder geval vanmorgen bij elkaar om over de kwestie te spreken. "Schoof zal erbij zitten, evenals relevante ministers en vicepremiers." Of Schoof met daarna met een statement komt, is volgens Van Viegen nog maar de vraag. "Het lastige is dat het eraan ligt hoe de fractievoorzitters waar hij te maken heeft, in het bijzonder PVV-leider Geert Wilders, in de wedstrijd zitten."

Maar volgens de politiek verslaggever is de kans dus groot dat Wilders meebeweegt, "ook omdat iedereen hem op dit onderwerp heeft zien bewegen", zegt Van Viegen. Zo wilde hij geen geld meer uitgeven aan Oekraïne, "terwijl in het hoofdlijnenakkoord staat dat we Oekraïne blijven steunen".

Omdat de ontwikkelingen op het internationale toneel elkaar in rap tempo opvolgen, "weten we niet precies meer hoe alle partijen erin zitten". Wel weet Van Viegen dat Schoof de partijen op de hoogte houdt. "Wanneer er een ontwikkeling is, probeert hij iedereen mee te nemen, om de neuzen maar dezelfde kant op te krijgen om een vuist te kunnen maken met het kabinet."

'Zo snel mogelijk leveren'

"Europa zal het moeten vervangen, we moeten ons best doen om zo snel mogelijk te leveren", reageert VVD-coryfee Annemarie Jorritsma op het nieuws uit de Verenigde Staten. Ze ziet echter meerdere haken en ogen, mede omdat het machtigste land van de Europese Unie, Duitsland, middenin een kabinetsformatie zit. "Maar ook daar gok ik dat alle weldenkende partijen niet anders kunnen dan Oekraïne steunen." Duitsland levert na de VS de meeste steun aan Oekraïne.

Over de Europese steun aan Oekraïne heerst in ieder geval nog veel verdeeldheid. "Landen zijn constant met elkaar in contact en proberen een gemeenschappelijke weg te vinden", zegt Van Viegen. "Het lastige aan Europa is dat er zoveel losse landen zijn waarbij we de neuzen dezelfde kant op moeten krijgen. Maar de druk is nu zo groot, dat dit het moment is."

De steun aan Oekraïne en het bewaken van een mogelijk vredesbestand moet in ieder geval door een 'coalition of the willing' gebeuren, zoals de Britse premier Keir Starmer aangaf. Daarin zal het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk dus een voortrekkersrol nemen. "Het zijn niet alle landen, maar dat is helemaal niet erg, omdat het landen zijn die toch nooit iets bijdragen", reageert Jorritsma. Zodra de plannen concreet zijn, wordt het voorgelegd aan de Verenigde Staten.