Oud-topdiplomaat over clash in Witte Huis: 'Europa moet niet zeggen: we gaan het zelf doen'

Oud-topdiplomaat Ed Kronenburg pleit voor Europese voorzichtigheid als reactie op de clash in het Witte Huis tussen Donald Trump en Volodimir Zelenski vrijdag. "We moeten niet zeggen: we gaan het allemaal zelf doen. Dat kunnen we nog niet, we hebben Amerika nodig", zegt hij in WNL Op Zondag. "Europa moet meer doen, maar hoe, dat is nog onduidelijk."

Vrijdag kwamen Trump en Zelenski bijeen in Washington om een grondstoffendeal te sluiten, die door de ruzie geen doorgang vond. Kronenburg zag een "tamelijk ontluisterend gesprek". Hij onderstreept dat ruzie maken op diplomatiek niveau niet ongebruikelijk is, "maar als je je zelfbeheersing verliest, heb je sowieso verloren". Hij zag dat Zelenski goed overeind bleef staan. "Maar je moet de heren toch weer bij elkaar brengen. Dat wordt een lastige opgave."

NAVO-top onder hoogspanning

Zondag vindt naar aanleiding van de gebeurtenissen in de Oval Office een top onder hoogspanning plaats in Londen, waar veel Europese leiders bij elkaar komen om te praten over Europese steun aan Oekraïne, samenwerking op veiligheidsniveau en miljardeninvesteringen in veiligheid, nu de rugdekking van Amerika is verdwenen.

De Britse premier Keir Starmer heeft vijftien landen uitgenodigd, waaronder Nederland. "Er moet gesproken worden over hoe een gesprek tussen de Amerikanen weer op gang kan komen", zegt Kronenburg. "We zullen ze nodig hebben om een akkoord te bereiken met Poetin."

Ook spelen de Amerikanen een hoofdrol in de veiligheidsgaranties die Oekraïne moet krijgen, benadrukt hij. "Ondanks alle paniek heeft Europa nog jaren nodig voordat ze in staat zijn om de rol over te pakken die door de Amerikanen wordt vervuld."

De heren weer samen aan tafel krijgen is geen eenvoudige opgave, meent de oud-diplomaat. "Ik vrees dat we er nooit achter zullen komen hoe met Trump moet worden gecommuniceerd. Je weet het gewoon niet, anything goes. Dat maakt hem onvoorspelbaar." Starmer nam tijdens zijn bezoek aan Trump een brief van de koning mee om Trump te vleien, "maar te veel op de knieën gaan werkt ook niet", aldus Kronenburg. "Het is zeer wispelturig."

Luister deze uitzending van WNL Op Zondag hier terug als podcast:

Ruzie geen vooropgezet plan

Hoogleraar sociologie Ruud Koopmans gelooft niet dat de ruzie tussen de twee leiders een vooropgezet plan van team-Trump was. "Het was niet te plannen hoe Zelenski zou reageren. Ze maakten gebruik van het feit dat Zelenski op gegeven moment tegengas gaf." Zelenski uitte kritiek over dat de grondstoffendeal die gesloten zou worden gepaard ging zonder de nodige Amerikaanse veiligheidsgaranties.

Op dat moment bemoeide vicepresident JD Vance zich met de discussie. "Ik had het idee dat Trump daardoor een beetje uit het veld was geslagen. Pas na één, twee minuten mengde hij zich ter verdediging van Vance weer in het gesprek. Het leek op een slechte maffiafilm."

Wat is de juiste vrede?

Journalist en schrijver Pieter Waterdrinker voegt toe dat door deze situatie "men dreigt te vergeten waar het over gaat: het beëindigen van de oorlog in Oekraïne". Trump, "met zijn maffia-achtige cynisme, heeft wel gezegd er een einde aan te willen maken". Europa gaf aan deze vrede niet rechtvaardig te vinden, omdat Trump hierdoor te veel de kant van Rusland zou kiezen. Daarom moet vanuit Europa worden gedefinieerd wat een rechtvaardige vrede is, meent Waterdrinker.

"Trump kan een cynische deal maken. Wij moeten daar een goede ethische vrede van formuleren. Maar wat is dat precies?", vraagt Waterdrinker zich af. "Welk doel hebben wij en wat betekent verdergaan zonder Amerika? Het vervreemdingsproces is namelijk al aan de gang."

Het gevaar bestaat dat ook zonder een "goede vrede" Nederland actief betrokken raakt bij het bewaken van de grens tussen Oekraïne en Rusland bij een vredesbestand. "Dit gevaar wordt door niemand geformuleerd. We willen allemaal aan de goede kant van de geschiedenis staan, maar uiteindelijk moet je ook aan de goede kant van het heden staan."