Heeft Duitsland nog wel inspraak in troebele relatie tussen Amerika en Europa? 'Scholz is vleugellam en Merz heeft geen grote stem'

De pasbenoemde Duitse bondskanselier Friedrich Merz zal niet direct iets in de melk te brokkelen hebben in het verbeteren van de relatie tussen Amerika en Europa. Dat denkt Duitslandexpert en hoogleraar sociologie Ruud Koopmans. "Zonder Duitsland gaat dit probleem door Europa niet opgelost worden. Dat is extreem ongelukkig."

Momenteel doet de huidige bondskanselier Olaf Scholz mee aan de NAVO-top in Londen, waar vijftien landen spreken over Europese steun aan Oekraïne, samenwerking op veiligheidsniveau en miljardeninvesteringen in veiligheid, nu de rugdekking van Amerika is verdwenen. Maar, "Scholz is vleugellam en de nieuwe bondskanselier heeft geen grote stem", zegt Koopmans in WNL Op Zondag.

Relatie tussen Merz en Trump beter?

Koopmans ziet wel dat de mogelijke relatie tussen Trump en Merz beter kan zijn dan Trumps huidige relatie met Scholz. "Ze kunnen elkaar vinden op het gebied van economie en conservatisme. Merz was echter voorheen altijd een enorme atlanticus, maar distantieert zich nu ook van Trump, allang voor dit voorval." Koopmans doelt op de openlijke ruzie tussen Trump en Zelenski in het Witte Huis vrijdag.

Volgens de socioloog heeft het feit dat Merz zich heeft gedistantieerd van Trump te maken met de inmenging van Elon Musk en JD Vance met de Duitse verkiezingen. Dat gebeurde op een "hele expliciete manier", benadrukt Koopmans. "Ze hebben de kant gekozen van de Alternative für Deutschland (AfD). Dat is geen rechts-populistische partij zoals we die in Nederland hebben, maar het is een partij waar mensen rondlopen met openlijke nazisympathieën. Een extreem gevaarlijke partij die door het kabinet van Trump expliciet gesteund werd."

'Dit heeft kwaad bloed gezet'

Desondanks ging het CDU/CSU van Merz er met de verkiezingsoverwinning vandoor, die voor Pasen een nieuw kabinet wil vormen samen met de SPD van Scholz. "Het heeft gelukkig niet veel geholpen. De AfD heeft geen winst geboekt vergeleken met de peilingen daarvoor, maar het geeft aan wat voor invloed het kabinet van Trump wil uitoefenen in Europa. Dat heeft in Duitsland veel kwaad bloed gezet." AfD wist 21 procent van de stemmen te behalen, CDU/CSU 28 procent van de stemmen.

Luister deze uitzending van WNL Op Zondag hier terug als podcast:

Door de Amerikaanse inmenging tijdens de verkiezingen heeft Europa een "interne zwakte" ontwikkeld "die mede is bewerkt door Poetin en Trump". Koopmans ziet dat "populisten in Europa sterk zijn geworden, zowel links als rechts". In Duitsland zijn AfD en Die Linke "tegen de NAVO en het verhogen van defensie-uitgaven".

Geen leidersrol voor Duitsland?

Daardoor gaat Duitsland niet direct een leidende rol nemen in de relaties tussen Amerika en Europa in NAVO-verband. De Britse premier Keir Starmer heeft eerder aangegeven de voortrekkersrol op zich te nemen. Toch moet Duitsland snel inspraak krijgen, meent Koopmans. "Het is het grootste land van de Europese Unie."

Er is echter licht aan het einde van de tunnel, omdat de nieuwe Bondsdag al snel geïnstalleerd moet worden. Wel is haast geboden om concrete plannen te smeden, gezien de verdeeldheid in het land. "Partijen als AfD en Die Linke hebben straks samen meer dan een derde van de stemmen in de Bondsdag. Ze kunnen een verhoging van het defensiebudget verhinderen. Daarom moet geprobeerd worden om met de oude Bondsdag de zogenoemde schuldenrem van tafel te krijgen, zodat Duitsland kan doen wat Merz wil: de defensie-uitgaven verhogen tot boven drie procent."