De Israëlische krijgsmacht heeft zondag vrijwel alle troepen uit het zuiden van de Gazastrook teruggetrokken. Volgens geopolitiek deskundige Han ten Broeke heeft Israël dat besluit genomen onder druk van Washington. "Netanyahu heeft geluisterd naar de Amerikanen omdat het echt niet anders meer kon", zegt Ten Broeke in Goedemorgen Nederland op NPO 1.

De Israëlische troepen waren de afgelopen vier maanden onafgebroken aan het vechten in de omgeving van de zuidelijke stad Khan Younis. Aanvankelijk lag het zwaartepunt van de oorlog tegen terreurgroep Hamas in het noorden, maar na twee maanden verplaatste de strijd zich naar het zuiden.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft de afgelopen maanden herhaaldelijk gedreigd met een inval in de zuidelijke stad Rafah. De Israëlische troepen die zich zondag terugtrokken uit de Gazastrook deden dat om zich voor te bereiden op toekomstige operaties, zei de Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant.

'Netanyahu heeft geluisterd naar Amerikanen'

Maar Ten Broeke, directeur Politieke Zaken van denktank HCSS, denkt dat Israël heeft geluisterd naar de Amerikaanse president Joe Biden. "Er is een nogal heftig telefoontje geweest van Biden en Netanyahu. Biden heeft gezegd: ik ben er nu klaar mee. De Amerikanen hebben hun buik vol." Een bombardement waarbij vorige week zeven hulpmedewerkers om het leven kwamen, was voor Biden de druppel, denkt Ten Broeke.

"De Amerikanen hebben gezegd: dit was een fout die nooit gemaakt had mogen worden, nu zorg je maar dat je Rafah niet binnentrekt." De Amerikanen hebben al langer bedenkingen bij een offensief in Rafah. Israël vermoedt dat Hamaskopstuk Yahya Sinwar zich daar schuilhoudt, Washington vreest bij een inval voor veel burgerslachtoffers.

Ontvang jij onze nieuwsbrief al? Meld je hier nu gratis aan!

Dat Israël voorlopig toch afziet van een offensief, heeft alles te maken met de druk die is uitgeoefend door de belangrijkste bondgenoot. Ten Broeke: "De Israëlische bevolking wil dat er een einde wordt gemaakt aan Hamas. Netanyahu wil luisteren naar zijn bevolking en oorlogskabinet, maar nu heeft hij geluisterd naar de Amerikanen omdat het echt niet anders meer ging."

Een offensief in Rafah is daarmee nog niet volledig van de baan, denkt de geopolitiek expert. "De Amerikanen hebben eigenlijk een soort achterdeur open gelaten. Ze hebben gezegd: kom nou eens luisteren naar onze eigen ervaringen met urban warfare (oorlog in stedelijk gebied, red.), misschien dat wij wat tips kunnen geven. Aanvankelijk had Israël dat geweigerd, nadat de VS een resolutie die problematisch was voor Israël in de VN Veiligheidsraad niet hadden gevetood."

Onderhandelingen

De grootschalige terreuraanval op Israël en het begin van de grote Israëlische militaire operatie in de Gazastrook waren zondag precies een half jaar geleden. In het Egyptische Caïro wordt al weken onderhandeld over een mogelijk staakt-het-vuren. Een van de eisen van Hamas is de volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza. Israël wil dat alle gijzelaars worden vrijgelaten.

"Voor de laatste keer dat gijzelaars zijn vrijgelaten, moet je terug naar november", vertelt Ten Broeke. "Er zijn nog 130 gijzelaars, waarvan het vermoeden is - en we hopen het met z'n allen - dat er nog honderd in leven zijn. De vraag is: wat is de beste manier om ze vrij te krijgen?" Als Hamas de gijzelaars vrijlaat, zou dat de onderhandelingen in een stroomversnelling kunnen brengen.

Israël moet in ruil daarvoor dan de troepen terugtrekken. Maar in Israël zijn er zorgen over nieuwe raketaanvallen, als militairen Gaza verlaten. Ten Broeke: "En inderdaad, sinds vanochtend regent het weer raketten op Israël vanuit het zuiden. Zodra het Israëlische leger zich ergens terugtrekt, begint die rakettenregen weer."

Goedemorgen Nederland gemist? Kijk nu hier terug via NPO Start.

Het toont aan hoe ingewikkeld het conflict is. "Hier in Europa hebben we de neiging om daar net even iets te simpel over te denken", vindt Ten Broeke. "Met name het feit dat Israël zo getraumatiseerd is, maakt dat ze zeggen dat het vernietigen van Hamas en het terugkrijgen van de gijzelaars één doelstelling is, maar dat kan natuurlijk helemaal niet. Je ziet nu langzaam de doelstelling naar de gijzelaars verschuiven."

Sigrid Kaag

Ondertussen waarschuwden de Verenigde Naties afgelopen weekend voor een dreigende hongersnood voor een deel van de bevolking in Gaza. In het gebied is voormalig D66-leider Sigrid Kaag als VN-coördinator verantwoordelijk voor de wederopbouw. Op dit moment kan ze nog weinig betekenen, ziet Ten Broeke. "Ik zag Rob Jetten (leider D66, red.) dit weekend bij een partijcongres zeggen dat Kaag bij de Egyptische kant van de grens met de hulpgoederen klaarstaat, maar niet binnenkomt."

Wel bereiken steeds meer hulpgoederen Gaza. Ten Broeke: "In ieder geval aan de Israëlische kant geldt dat er nu vierhonderd vrachtwagens met hulpgoederen naar binnen zijn gegaan. Er is een grensovergang in het noorden van Gaza geopend en in het zuiden zijn bij een grensovergang twee Nederlandse scanstraten die maken dat er veel goederen naar binnen kunnen. Maar het zouden er meer moeten zijn."