Wie geeft onbekende vermoorde vrouwen een naam: ‘Ze worden ergens op de wereld gemist en vermist’

Interpol lanceerde vorige week de campagne Identify Me om 22 onbekende vermoorde vrouwen een naam te geven. Forensisch rechercheur Carina van Leeuwen loste eerder al 41 cold cases op, zegt ze bij WNL Op Zondag op NPO 1. “Als we niet weten wie het slachtoffer is, dan gaan we de dader ook niet vinden.”

Van Leeuwen is betrokken bij het cold case-team in Amsterdam en is een van de initiatiefnemers van de campagne. Samen met België en Duitsland hopen ze een hoop zaken, waarvan merendeel uit de jaren ’90 zijn, alsnog op te lossen. “Deze vrouwen liggen ergens begraven in een naamloos graf met een nummer. Als je geen naam hebt en we weten je verhaal niet, dan kan ik alleen maar vertellen hoe ze dood zijn gegaan.”

Ook is het volgens haar belangrijk om te beseffen dat wanneer het slachtoffer onbekend blijft, de dader ook niet kan worden gevonden en dus nog steeds op vrije voeten kan zijn.

‘Je bestaat niet meer’

Volgens de rechercheur is het dus om meerdere redenen belangrijk dat er aandacht wordt gevestigd op de zaken. Zo heeft iedereen recht op een naam en is het belangrijk voor de nabestaanden, legt ze uit. “Deze onbekende vrouwen worden ergens op de wereld gemist en vermist. De nabestaanden moeten weten wat er met die vrouwen gebeurd is.”

Het Centraal Bureau voor de Statistiek neemt je niet op als je identiteit niet meer bestaat. Daardoor is er volgens Van Leeuwen geen goed beeld om hoeveel onbekende doden het exact gaat in Nederland. “Als je geen naam hebt, dan besta je nergens meer.”

Vaak kunnen nabestaanden de vermissing van een geliefde niet verwerken. Het heeft een enorme impact op families. “Die kunnen dit nu net afsluiten, want vermist is nog erger dan dood”, zegt Van Leeuwen. “Mensen willen niet verhuizen, want wat als die mensen thuiskomen: ze weten niet meer waar de familie dan woont.” Ook zijn er allerlei praktische zaken waar vaak niet aan wordt gedacht. “Een hypotheek loopt door, een salaris van iemand die vermist wordt stopt. Hoe ga je dat dan doen? Die verzekeringen kun je niet zomaar stopzetten. Mensen lopen tegen enorm veel dingen aan.”

Gruwelijke moorden

Veel van de slachtoffers zijn op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Hierdoor zijn ze vaak lastig herkenbaar in beeld te brengen, legt de forensisch rechercheur uit. Soms ontbreekt het hoofd en kan er geen gezichtsreconstructie worden gemaakt. “Er is echt heel veel moeite gedaan om die vrouwen onherkenbaar te maken. Vingers zijn afgeknipt of handen zijn weg, zodat we geen vingerafdrukken kunnen nemen.”

“Een zaak uit 1992 waarin op de kade, dat is wat de aandacht trekt, twee handen liggen met afgeknipte vingers”, vertelt Van Leeuwen. “In de loop van de dagen erna wordt een deel van haar lichaam in een koffer gevonden. Haar hart is apart bijgevoegd. Haar andere lichaamsdelen worden voor een deel teruggevonden.”

Tekst gaat verder onder de tweet:

22 vrouwen. Waarschijnlijk vermoord. En achtergelaten in Nederland, België en Duitsland. 22 vrouwen van wie we niet weten wie ze zijn. Jij kunt helpen. Kijk op https://t.co/OjALWdQg7A of je iemand herkent en laat deze video aan zoveel mogelijk mensen zien. #IdentifyMe pic.twitter.com/0GfalSgUn2

— Politie Nederland (@Politie) May 10, 2023

Een ander voorbeeld is een doodgeschoten vrouw wiens lichaam in een Amsterdamse container is gevonden. Van haar kon wel een gezichtsreconstructie worden gemaakt en die is de hele wereld overgegaan. In Amsterdam waren er alleen al 100 van dit soort zaken waarvan er op deze manier ruim 41 al zijn opgelost.

Dat de focus nu specifiek op vrouwen ligt is geen toeval, zegt Van Leeuwen. Vrouwenmoord, ook wel femicide genoemd, is een onderwerp dat steeds vaker in het nieuws komt. “We hebben in Nederland heel veel vrouwen in de huiselijke of relationele sfeer, die in een relatie door hun (ex-)partner worden omgebracht. Het gebeurt dus veel vaker dan we denk ik benoemen.”

Betere technieken

Veel van de cold cases uit de campagne stammen uit de jaren ’90. Destijds beschikte forensisch rechercheurs over minder technieken om moorden op te lossen dan tegenwoordig. “Gelukkig hebben we vaak nog heel veel lichaamsmateriaal van de slachtoffers. Met dna kunnen we nu veel meer. Met die vrouw uit de koffer weten we nu uit haar dna dat ze uit West-Europa moet komen. Dat ze een blanke huidskleur heeft, waarschijnlijk blauwe ogen en blond haar.”

Wat ze in deze specifieke zaak helaas niet meer kunnen doen, maar in veel andere zaken wel, is isotopenonderzoek. Van Leeuwen legt uit: “Je bent eigenlijk wat je eet en drinkt. Dus als je nu in een aantal weken op vakantie gaat in een ander land of werelddeel, dan eet je daar het eten, je ademt de lucht in en drinkt het water. De chemische elementen zijn daar anders dan in bijvoorbeeld Nederland. Als je dat lichaam nog hebt, dan kan het forensisch instituut dat vaststellen.” Zo’n isotopenonderzoek kan dus van groot belang zijn, om bijvoorbeeld te achterhalen of iemand in de periode voor overlijden in het buitenland is geweest.

Van Leeuwen hoopt dat de campagne nieuwe inzichten oplevert. Ook na 20 of 25 jaar. “Ik hoop dat er iemand is die misschien iemand mist uit die periode en bereid is om dna af te geven. Daar doen we geen gekke dingen mee, maar dan kunnen we wel een aantal onbekende doden een naam geven en thuisbrengen.”

Beluister hier de hele aflevering van WNL Op Zondag als podcast:

Lees ook:

Ruimtecriminoloog: we moeten nu nadenken over conflicten en criminaliteit in de ruimte

Door: Matthijs Meulblok