Op de NAVO-top, die vanaf vandaag gehouden wordt in Madrid, moet er een antwoord komen op de vraag hoe de Russische agressie in te tomen. De verdedigingsalliantie die nog niet zo lang geleden hersendood werd verklaard, is nu vitaler dan ooit.

Defensie en veiligheid zullen een “normaler onderdeel worden van ons maatschappelijk leven”, zegt directeur politieke zaken bij het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS) Han ten Broeke erover in Goedemorgen Nederland. “En dat geopolitiek, en dat had Nederland al heel lang moeten doen, letterlijk in al onze besluiten moet worden ingeprijsd.”

NAVO-chef Jens Stoltenberg sprak eerder van “de grootste herziening van de collectieve verdediging en defensie sinds de Koude Oorlog”. Grote woorden, zegt Ten Broeke, maar wel allemaal waar. “Het woord historisch wordt snel gebruikt, maar hier is het terecht.”

Op de top wordt er onder meer werk gemaakt van een nieuw strategisch concept, waarin Rusland wordt aangeduid als “de meest significante en directe bedreiging voor onze veiligheid”. Voorheen bekeken we Rusland als ‘frenemy’, zegt Ten Broeke. “Een samentrekking tussen friend en enemy.”

Rusland bedreigde het Westen niet direct, legt hij uit. “Rusland werd bekeken als potentiele partner waarmee we samen de veiligheid van Europa moesten vormgeven door met hen te praten en afspraken te maken.” Maar dat alles is nu in de prullenbak gegooid. “Rusland is gewoon weer een volledige vijand, en dat betekent dat het ‘IJzeren Gordijn’ een beetje opgeschoven is. Dat zit nu een paar kilometer verderop.”

Militarisering van de oostgrens

De nieuwe dreiging uit Moskou vraagt om een forse versterking van de NAVO-landen die Rusland als buurland hebben of dat door de mogelijk verschuivende grenzen vrezen te worden. De NAVO wil haar zogeheten snellereactiemacht ongeveer verachtvoudigen. “Op dit moment heeft de NAVO zo’n 30.000 a 40.000 troepen, die we aan de oostgrens hebben gestationeerd. Dat worden er 300.000”, duidt Ten Broeke. “Dat betekent dat 10 procent van alle NAVO-strijdmachten, met uitzondering van IJsland, want die hebben geen leger, paraat moet staan om binnen vier tot veertig dagen aanwezig te zijn.”

Er zullen ook wat vaste bases komen, zegt Ten Broeke. “Wat je ziet is eigenlijk een nieuwe militarisering van onze oostgrens. Maar die oostgrens is wat verschoven.” Momenteel ligt deze grens namelijk niet meer waar deze lag in de Koude Oorlog. “Die ligt nu eigenlijk van de Zwarte Zee tot de Oostzee. Dat is natuurlijk wel nieuw.”

Een verachtvoudiging krijg je niet zomaar voor elkaar. “We weten allemaal dat de Europese krijgsmachten onder bezuinigingen hebben geleden, en dat geldt ook voor het personeelsbeleid”, zegt Ten Broeke. “We gaan het heel snel weer opschalen: er gaat nu 5 miljard structureel naar de Nederlandse defensie. De Duitsers hebben aangekondigd dat ze in de komende vier jaar 100 miljard gaan uitgeven. Dat zijn getallen die twee jaar geleden niet voor mogelijk werden gehouden.”

Moeizame toetreding Finland en Zweden

Het machtsvertoon van de NAVO-bijeenkomst zal een uitroepteken missen als het blijft mislukken om Zweden en Finland als nieuwe leden te verwelkomen. Dat zei ook voormalig secretaris-generaal bij het militair bondgenootschap Jaap de Hoop Scheffer in het WNL-programma Sven Op 1 gisteren. Lidstaat Turkije dwarsboomt hun toetreding. Onder meer omdat vooral Zweden de Koerden en andere tegenstanders van Ankara te veel ruimte zou gunnen.

Tekst gaat verder onder de tweet.

"Het is geen drama, maar wel politiek lastig als die lidmaatschapsaanvraag van Finland en Zweden niet tot een positieve conclusie kan leiden op de top", zegt Jaap de Hoop Scheffer, oud-secretaris-generaal van de NAVO. "Maar het is wel vervelend voor de secretaris-generaal." #WNL pic.twitter.com/X7HOWiQUId

— Sven op 1 (@Sven_op_1) June 27, 2022

“Het is een heel raar conflict”, reageert Ten Broeke. “Erdogan heeft over een jaar verkiezingen en probeert zijn spierballen te laten zien. Die gebruikt simpelweg elk moment als een soort van hefboom voor binnenlands politiek gewin, maar ook om de alliantie onder druk te zetten.” Dit om te benadrukken hoezeer de NAVO de Turken nodig heeft. “Dat is helaas zo.” De politiek directeur bij HCSS spreekt van een “hele vervelende situatie” die zich wel oplost als iedereen de kalmte bewaart.

LEES OOK: NAVO-topman Van Weel: zorgen Turkije over toetreding Finland en Zweden serieus nemen

Door: Marinka Wagemans