Economie bloeit, maar alles lijkt duurder te worden: hoe komt dat?

De economie trekt aan en de werkloosheid is laag. Tegelijkertijd struikelen we over de stijgende prijzen van bijvoorbeeld de boodschappen, het gas en aan de pomp. Ook de huizenprijzen rijzen de pan uit en werkgevers mopperen over het vestegingsklimaat. De tegenstelling lijkt groot, maar hoe komt dat? Volgens financieel journalist Martin Visser hebben we te maken met een "stuiterbalcrisis".

Het kabinet nam vorig jaar harde maatregelen om het coronavirus tegen te gaan en grote delen van de economie gingen op slot. Dat zorgde voor "een enorme klap", zegt Visser. "Daarna, tussen de twee lockdowns door, schoot de economie weer omhoog. Toen weer naar beneden. Nu zitten we in een fase dat de economie zo snel opstart in alle delen van de wereld, dat er een ongekende vraag is naar olie en allerlei andere grondstoffen."

Daar hoort inflatie bij, concludeert hij. Ook richten we ons volgens Visser weer op vraagstukken die er voor corona al waren, zoals de huizencrisis en de krapte op de arbeidsmarkt. "De tijdelijke effecten mengen zich met structurele effecten. Je krijgt daardoor het gevoel: gaat het wel zo goed?"

Volgens de financieel journalist is het antwoord "ja". "Het gaat goed en veel beter dan we een jaar geleden hadden durven hopen. Ik heb de krant volgeschreven met allerlei doemscenario's. We dachten dat het kwartalen achterelkaar helemaal verkeerd zou gaan, met massawerkloosheid en faillissementen."

Tekst gaat verder onder tweet.

Dat scenario bleef uit, mede door de generieke steunpakketten van de overheid. "Het is dus niet alleen maar zwartgallig", aldus Visser. "Alleen zitten we nu in een fase dat we een herstart hebben van de economie. Je ziet hele goede groeicijfers. Tegelijkertijd zijn de problemen natuurlijk niet weg."

'Groep in de samenleving met structurele problemen'

Volgens Kim Putters van het Sociaal en Cultureel Planbureau is het voornamelijk de vraag of je kan profiteren van de groei. "Wat we zien is dat er een groep is in de samenleving die een hele goede uitgangspositie heeft, met werk, een goed inkomen en goede netwerken. Zij weten de weg wel te vinden. Daar staat een groep tegenover die dat allemaal veel minder heeft, en eigenlijk al heel erg lang. We zien dat er een groep is in de samenleving die structureel met een stapeling van problemen te maken heeft."

Deze mensen merken weinig tot niets van de economische voorspoed. "Die groep kan gewoonweg veel minder profiteren, zit met onzeker werk en komt niet in aanmerking voor een nieuwe woning. Ze profiteren niet alleen minder maar ervaren ook achterstelling", concludeert Putters.

Koopkracht met 60 procent gestegen

Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is de koopkracht van Nederlanders in de jaren tien veel minder gestegen dan in de twee decennia daarvoor, zo blijkt uit een rapport dat vandaag verscheen. Gepensioneerden gingen er zelfs gemiddeld op achteruit. In 2020 steeg de koopkracht juist relatief hard, door cao-afspraken en coronasteun van de overheid.

In de onderzochte periode van 1977 tot en met 2020 is de koopkracht met bijna 60 procent gestegen. Dat betekent dat mensen meer goederen en diensten konden kopen van hun inkomen.

Toch is het volgens Putters niet alleen maar rozengeur en maneschijn. "Als je kijkt naar de doestelling van de politiek de afgelopen jaren, dan was dat om de kloof te verkleinen. Ook tien jaar terug waren de problemen al groot. Op de woningmarkt, in de gezondheidszorg en in het onderwijs. Je zou dus kunnen zeggen dat er niet veel is veranderd."

Tekst gaat verder onder tweet.

In 2020 is de koopkracht met 2,2 procent gestegen. Dat kwam vooral door cao-loonafspraken, fiscale maatregelen en financiële coronasteun van de overheid, zeggen de onderzoekers daarover. De afgelopen maanden is de inflatie flink aan het oplopen, tot 2,7 procent op jaarbasis in september. Dat betekent dat mensen minder kunnen kopen van hetzelfde geld. Vooral de energierekening is flink hoger geworden.

Volgens Putters is er een "grote middengroep" in ons land die in onzekerheid leeft. "Ongeveer 45 procent van de samenleving. Zij hebben het niet continu slecht, maar er hoeft maar iets te gebeuren, bijvoorbeeld het wegvallen van de huurtoeslag, en het gaat een stuk minder. Daar zit dus ook veel onzekerheid over de toekomst. Dat is een harde realiteit voor mensen."

Volgens Putters is de huidige economie "niet alleen een negatief verhaal". "Integendeel, maar het is wel een genuanceerd verhaal." Ook waarschuwt hij dat de klap van de coronacrisis deels nog kan komen.

LEES OOK: Prijzen gas en stroom dalen maar blijven dit jaar hoog