Harde clash tussen Rutte en Kaag over Israël: ‘Die twee samen gaat niet lekker’

Demissionair premier en VVD-leider Mark Rutte en D66-leider Sigrid Kaag botsten vorige week in de ministerraad stevig over Israël. Dat melden ingewijden aan De Telegraaf. De verhoudingen tussen Rutte en Kaag zouden de afgelopen week onder hoogspanning hebben gestaan.

Rutte zei onlangs dat “het onacceptabel is dat Hamas willekeurig raketten op de burgerbevolking afvuurt”. “Nederland steunt het recht van Israël op zelfverdediging, binnen de grenzen van het internationaal recht en proportionaliteit”, schreef hij op Twitter. Kaag, demissionair minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, wilde ‘nog wel wat nuance in het standpunt aanbrengen’.

Rutte vond de bijdrage van Kaag eenzijdig pro-Palestijns, schrijft de krant. De woordenwisseling ontaardde in een stevige confrontatie die volgens een ooggetuige “buitengewoon fel” was.

Het thema ligt gevoelig. Kaag onderhield als vredesgezant voor de VN goede banden met Israël en werd door Hamas met de dood bedreigd. Ze is getrouwd met een voormalige onderminister van de PLO.

‘Clash was persoonlijk’

“Wat sfeer betreft was dit niet alleen inhoudelijk, maar ook persoonlijk”, zegt een ooggetuige over de confrontatie. Rutte zou later in de vergadering hebben gezegd dat Kaag ‘helemaal gelijk had’, maar volgens ministers was het niet de eerste keer dat de twee botsten. “Rutte vindt Kaag hautain, Kaag vindt Rutte een opportunist”, zegt een bewindspersoon tegen de krant.

“De verwijten zijn allebei waar”, zegt politiek commentator Syp Wynia in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “Enig opportunisme is Rutte niet vreemd, dat weet iedereen. Dat Kaag een hautaine indruk maakt bij gelegenheid, kijk ik ook niet van op. Maar de discussie ging over de vraag of het probleem in Israël aan Israël of aan Hamas ligt. Je kunt wel aanvoelen dat VVD en D66 en de personen Rutte en Kaag hier een andere positie over innamen.”

De clash “zegt iets wat we al wisten”, zegt Wynia. “Namelijk dat die twee samen niet heel lekker gaat.”

Rutte en Kaag samen in kabinet

Toch moeten Rutte en Kaag zeer waarschijnlijk samen een kabinet gaan leiden. De formatieonderhandelingen gaan vandaag verder en informateur Mariëtte Hamer spreekt met de leiders van de vier huidige coalitiepartijen, VVD, D66, CDA en ChristenUnie, en van de linkse oppositiepartijen PvdA, GroenLinks en SP.

Parlementair verslaggever van WNL Marieke Smits denkt niet dat de confrontatie tussen Rutte en Kaag het formatieproces bemoeilijkt. “Het heeft niet geleid tot een breuk”, zegt ze. “Kaag heeft de portefeuille van buitenlandse zaken gekregen. Ze heeft nu het hele ministerie onder zich. Als er echt iets aan de hand was geweest, was dat niet gebeurd.”

Inhoudelijke gesprekken starten

VVD en D66 zijn sinds de verkiezingen op 17 maart de twee grootste partijen in de Tweede Kamer en hebben het voortouw in de formatie. Beide partijen willen graag opnieuw met het CDA samenwerken, maar voor een meerderheid in de Tweede Kamer is een vierde coalitiepartner nodig. Een meerderheid in de senaat is zelfs alleen haalbaar met vijf partijen. Hamer wil woensdag met de uitgenodigde partijen een “verdere inhoudelijke discussie” houden over een herstelplan voor na de coronacrisis.

D66-leider Sigrid Kaag heeft gezegd dat zij een “zo progressief mogelijk” kabinet wil. Vorige week maakte zij duidelijk dat dit wat haar betreft betekent dat zowel de PvdA als GroenLinks mee gaat onderhandelen over een regeerakkoord. De twee linkse partijen laten geen mogelijkheid onbenut om te benadrukken dat ook zij het liefst samen in een coalitie stappen, of juist niet.

VVD’er Mark Rutte heeft duidelijk aangegeven een coalitie met beide linkse partijen niet te willen maar dan liever opnieuw met de ChristenUnie in zee gaat.

‘Kabinet voor de zomer niet haalbaar’

Linksom of rechtsom; Rutte en Kaag hebben uitgesproken dat ze voor de zomer een nieuw kabinet willen. Volgens Smits is dat niet haalbaar. “Als je bedenkt dat we 17 maart allemaal aan het stemmen waren, en het nu 26 mei is… Inhoudelijke gesprekken over het herstelplan beginnen pas nu, met clustergesprekken”, zegt ze.

Daarbij gaan partijleiders niet alleen met de informateur maar ook met elkaar in gesprek, legt Smits uit. “Inhoudelijk is het herstelplan na corona het eerste wat ze met elkaar gaan bespreken. Hamer heeft daar in één op één-gesprekken al naar gevraagd. Nu denkt ze dat deze partijen het meest waarschijnlijk met elkaar tot een gezamenlijk plan kunnen komen”, doelt Smits op de partijen die vandaag bij Hamer aanschuiven.

Omtzigt

Wie het heeft over de formatie, heeft het al snel over Pieter Omtzigt. Het CDA-Kamerlid zit al weken ziek thuis met vermoeidheidsklachten en heeft gisteren laten weten zich de komende vier maanden te laten vervangen. Volgens Smits is er nu meer vrijheid in de formatieonderhandelingen.

“Daar lijkt het in eerste instantie wel op. Je wist niet of hij binnen een paar weken terug zou komen in de Kamer, want dan was het een ander verhaal. Nu weten we dat er een vervanger voor hem komt. Dat biedt meer ruimte aan de partijen die aan het formeren zijn”, aldus Smits.

LEES OOK: Langzaam krabbelt de formatie op: ‘Omtzigt niet doorslaggevend’

Door: Peter Visser