Chinese beïnvloeding neemt toe, maatregelen nodig: ‘Kans dat open samenleving wordt aangetast’

Als we niet ingrijpen dreigen Chinese Nederlanders steeds meer te vervreemden van ons land en zijn ze een gemakkelijker doelwit voor China. Dat betekent dat Chinezen die hier wonen ingezet kunnen worden voor beïnvloeding, inmenging of zelfs spionage en sabotage. Dat blijkt uit een onderzoek van Frank Pieke van het LeidenAsiaCentre en de universiteit in Leiden.

Hoewel de Chinese overheid en de Chinese Communistische Partij (CCP) nog niet heel veel invloed in ons land hebben, is daarvoor al wel een basis. Het is daarom zaak om nu al maatregelen te nemen om die invloed, uitgeoefend op en via de Chinese gemeenschap in ons land, binnen de perken te houden, schrijft Pieke in een rapport over China’s invloed en de Chinese gemeenschap in Nederland.

De waarschuwing moeten we serieus nemen, zegt Han ten Broeke, directeur politieke zaken van The Hague Centre for Strategic Studies (HCSS), in Goedemorgen Nederland op NPO 1. “China is een land in opkomst, een supermacht, die nu heel snel aanspraak maakt op de nummer één positie in de wereld en ook vindt dat ze dat toekomt. Het is de grootste economie die met stabiele economische cijfers 2020 heeft weten af te sluiten.”

‘China is systeemrivaal geworden’

Ten Broeke waarschuwt dat Chinezen in Nederland geen eigen samenleving moeten gaan vormen. Dat kan volgens hem grote gevolgen hebben. “Het is ook een groep die gebruikt kan worden voor een lange arm vanuit Beijing. Dat zien we bij andere groepen in de samenleving gebeuren, denk aan de Turkse groepering. We zien het bij Chinezen nog niet en het rapport zegt ook dat daar geen hele concrete aanwijzingen voor zijn. Maar we moeten wel erg waakzaam zijn, want in andere delen van de wereld zien we het al wel. In Australië bijvoorbeeld.”

China probeert daar via politieke organisaties, beïnvloeding en denktanks de invloed op de samenleving te vergroten, zegt Ten Broeke. China is volgens hem een ander land dan we tien of twintig jaar geleden aannamen. “China is in toenemende mate een systeemrivaal geworden voor ons. Hoewel ze kapitalisme hebben omarmd, accepteren ze niet de open democratie die erbij hoort.”

Pieke raadt daarom in zijn rapport aan de dialoog tussen de Nederlandse overheid en vertegenwoordigers van de Chinese gemeenschappen in Nederland nieuw leven in te blazen. Hij pleit ook voor op Nederland toegesneden lesmateriaal voor Chineestalig buitenschools onderwijs en voor bijvoorbeeld meer zorg en juridische bijstand speciaal voor Chinese Nederlanders.

‘China maakt zijn hart geen moordkuil meer’

Als we niets doen, lopen we het risico dat onze open samenleving wordt aangetast, zegt Ten Broeke. “Dat kan via technologie. We hebben debatten in Nederland over ASML (Nederlands hightechbedrijf, red.). Dat is een markt waar de Chinezen bijzonder in geïnteresseerd zijn en waar wij in voorop lopen. Nederland behoort dankzij ASML tot één van de grote landen op dat vlak. Alleen Nederland is zelf weer te klein om ASML de bescherming te bieden die het misschien nodig heeft. Dus dat moet je in Europees verband doen.”

“Europa heeft altijd moeite om samen te werken maar maakt nu een soort versnelde ontwikkeling door. Met name door het feit dat China agressiever en assertiever gaat optreden”, zegt Ten Broeke. “We hebben het vorige week gezien met Kamerlid Sjoerdsma, die op een sanctielijst kwam.” In Nederland stelde de Tweede Kamer vorige maand dat China volkerenmoord pleegde op de Oeigoeren. D66’er Sjoerd Sjoerdsma nam het initiatief voor een motie die door een grote meerderheid van de Kamer werd gesteund. China regeerde gelijk met de sanctie tegen Sjoerdsma. “China maakt zijn hart geen moordkuil meer en accepteert niet dat ze kritiek krijgen.”

D66 wil parlementair onderzoek

D66, de partij van Sjoerdsma, wil een parlementair onderzoek naar de invloed van China. “Omdat je ziet dat bedrijven, universiteiten en heel veel andere instellingen in Nederland te maken hebben met Chinese beïnvloeding, met economische spionage en het halen van kennis. Het wordt aan henzelf overgelaten hoe ze zich daar tegen wapenen”, zegt Kamerlid Jan Paternotte in Goedemorgen Nederland.

“Ik denk dat dit echt iets is wat we in Nederland samen moeten doen. Je ziet dat China steeds meer vitale infrastructuur in Europa in handen probeert te krijgen, zoals bijvoorbeeld havens.” Daar is wetgeving voor nodig, zegt Paternotte. “Wij denken dat we daar de komende jaren meer tempo mee moeten maken. Want je ziet dat de Chinese beïnvloeding echt toeneemt.”

Wat kunnen we tegen China doen?

Een goed initiatief, vindt Ten Broeke. “Als je nu een parlementair onderzoek doet naar deze vorm van beïnvloeding, voorkom je dat je over tien jaar met een parlementaire enquête moet terugkijken op wat we niet hebben gedaan.”

Het is nu belangrijk dat we kritische infrastructuur, zoals it-technologie, beter gaan beschermen, zegt hij. “Ook ASML. Maar dat heeft heel erg te maken met economische spionage. We moeten ook veel meer onze veiligheidsdiensten de ruimte geven om mensen te volgen. Dat gebeurt in de Verenigde Staten al wel heel erg maar in Nederland mondjesmaat. Dat is een kwestie van heel alert zijn en meer mankracht. En we moeten voorkomen dat de Chinezen hier een eigen samenleving gaan vormen”, besluit Ten Broeke.

LEES OOK: Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma (D66) op zwarte lijst: ‘China pikt niets meer’

Door: Peter Visser