Funderingsproblemen door droogte jagen huiseigenaren flink op kosten

Aanhoudende droogte in combinatie met een laag grondwaterpeil leidt tot serieuze funderingsproblemen bij circa één miljoen woningen. En dat kan woningeigenaren in de veengebieden West-Nederland, Friesland en delen van Overijssel en Zuid-Limburg flink op kosten jagen als er niet bijtijds wordt ingegrepen.

In veel steden in het westen van ons land veroorzaakt bodemdaling verzakking van woningen, bruggen, kades en straten. Maar ook het lage grondwaterpeil kan voor menig huiseigenaar tot een dik hoofdpijndossier uitgroeien. Die funderingsproblematiek speelt al jaren in meer of mindere mate, maar wordt steeds actueler nu we jaarlijks te maken krijgen met ernstige droogte. Want veel woningen in West-Nederland zijn van vóór 1970. En dat betekent dat ze op houten palen gebouwd zijn. Dat is geen enkel probleem bij een normale grondwaterstand, maar als dat peil zakt komen die palen droog te staan, komt er zuurstof bij en krijg je paalrot. Weer andere woningen staan niet op palen, maar die hebben een heel ander probleem: ze zakken gewoon mee met de inklinkende bodem.

Een verzakkend huis, hoe erg is dat? Dat ligt eraan of je scheve vloeren, scheurende binnen- en buitenmuren en klemmende deuren en ramen problematisch vindt. Of scheefstand van je woning, te hoog water onder je huis en, uiteindelijk, een onbewoonbaar verklaring omdat het niet veilig meer is.

Waarom zakt onze bodem eigenlijk? Twee oorzaken: de gortdroge zomers van afgelopen jaren en de landbouw. In landelijk veenweidegebied wordt het waterpeil kunstmatig verlaagd om landbouw en veeteelt mogelijk te maken. Weides die te nat zijn, produceren minder gras voor het vee en zijn te drassig voor zware landbouwmachines.

Fikse schade

De economische schade die met bodemdaling gemoeid is, loopt natuurlijk flink in de papieren, al lopen de cijfers sterk uiteen. In het Financieele Dagblad becijferde onderzoeksbureau Deltares de kosten voor herstelwerkzaamheden aan funderingen tot 2050 tussen de 5 en 39 miljard euro. Dat is veel, maar nog altijd een flink stuk minder dan wat de overheidsstichting Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek berekent: namelijk 80 miljard euro. Die ondergrens van 5 miljard hanteert overigens ook het Planbureau voor de Leefomgeving, al is dat een cijfer uit 2016.

Duizelingwekkende getallen, maar wat kost het de individuele huizenbezitter? Van een rondje aanbieders van funderingsonderzoek word je weinig wijzer behalve dat de prijzen enorm uiteenlopen – tussen de 530 euro en, jawel, 4.500 euro. Bleef het daar maar bij, want als je daadwerkelijk tot herstel moet overgaan, dan rijzen de kosten helemaal de pan uit. Volgens Vereniging Eigen Huis kost funderingsherstel na paalrot tussen de 750 en 1.500 euro per vierkante meter.

Funderingsherstel, wat kost je dat?

Voor herstel van je funderingen ben je dus al gauw een bedrag tussen de 50.000 en 80.000 euro kwijt. Voor een particuliere eigenaar is dit natuurlijk nauwelijks op te brengen. Schade aan je woning valt in principe onder de opstalverzekering, maar jammer genoeg zijn funderingsproblemen in de regel uitgesloten van de dekking.

Van de gemeente kunnen huizenbezitters evenmin veel verwachten. Weliswaar heeft de gemeente volgens Artikel 3.6 van de Waterwet een wettelijke Grondwaterzorgplicht, die heeft echter alleen betrekking op openbaar gebied en die eindigt bij het woonerf.

De meeste gemeenten ondersteunen bewoners met verzakte panden nauwelijks. Woon je echter in Rotterdam, Gouda of Zaanstad, dan kan je via het Fonds Duurzaam Funderingsherstel een lening aanvragen. Dat fonds is opgezet door Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek in samenwerking met de Nationale Hypotheekgarantie.

Grondwaterbeheer is noodzakelijk

Is het dan niet eenvoudiger om te voorkomen dat het grondwater verder daalt in plaats van funderingen achteraf te herstellen? Dat is toch gewoon een kwestie van wat sluizen openzetten en hier en daar een gemaal uitschakelen? Je zou het denken, Nederland heeft van oudsher een goed geregelde en regelbare waterinfrastructuur.

De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur is daar een voorstander van. De Raad, een strategisch adviescollege van regering en parlement, wil een forse verhoging van de grondwaterstand om die schade terug te dringen. Volgens het FD leidt dat echter wel tot een halvering van het inkomen van melkveehouders.

Een halvering zou voor Nederland Zuivelland een flinke aderlating betekenen. Ook de export zal te lijden hebben van vernatting van weidegronden. Voor alle duidelijkheid: het CBS becijferde dat we in 2019 voor zo’n 66,7 miljard euro aan voedsel en levende have exporteerden. Dat is nog lang geen 80 miljard aan herstelkosten, maar toch. Links- of rechtsom nadert het moment dat er ingrijpende keuzes gemaakt zullen moeten worden, nog veel meer gortdroge zomers kunnen we ons niet permitteren.

LEES OOK: 100 miljoen euro extra voor droogtebestrijding: ‘We moeten leren water vast te houden’

Door: Redactie