Zelenski neemt groot risico met verkiezingen in oorlogstijd: 'Als er iemand niet legitiem is, dan is het Poetin wel'
De Oekraïense president Volodimir Zelenski zegt klaar te zijn voor verkiezingen in oorlogstijd. Dat maakte hij dinsdagavond bekend. Hij vraagt de Verenigde Staten en Europese partners om de veiligheid te garanderen tijdens dat proces. "Het probleem is dat de Oekraïense wet verkiezingen verbiedt", zegt defensiespecialist Peter Wijninga in Goedemorgen Nederland op NPO 1.
De Amerikaanse president Donald Trump pleitte al voor verkiezingen in Oekraïne. Hij stelde dat het Oost-Europese land geen democratie meer is omdat verkiezingen zo lang op zich laten wachten. De wet moet alleen worden aangepast om verkiezingen mogelijk te maken in oorlogstijd. "Zelenski is bereid om een wetsvoorstel daarvoor te ondersteunen", aldus Wijninga. Als de veiligheid ook te garanderen is, "dan zou het binnen 60 tot 90 dagen tot verkiezingen kunnen komen".
In een eerder stadium verkondigde Zelenski dat verkiezingen houden simpelweg niet kon, ook al zou hij het willen. Als de oorlog niet was uitgebroken, hadden in 2024 verkiezingen plaatsgevonden. "Het is al een jarenlange eis van Poetin, die de legitimiteit van Zelenski als president niet erkent. Wat natuurlijk lariekoek is. Als er iemand niet legitiem is, dan is het Poetin wel", verzucht Wijninga. "Zelenski is in 2019 gekozen met 73 procent van de stemmen, een zeer legitieme president binnen de Oekraïense wetgeving."
Compromis sluiten
Hij ziet dat Zelenski met deze stap een compromis probeert te sluiten. "Er zitten veel zaken in het 28-puntenplan van Trump waar hij concessies op moet doen. Dat zijn concessies die voor Oekraïne totaal onaanvaardbaar zijn, zoals het afstaan van gebieden, gebieden die de Russen zelf nog niet eens in handen hebben. Zelenski moet laten zien dat hij bereid is om een compromis te sluiten, daarom zet hij deze stap. Hij schat in dat dit het minste risico met zich meebrengt."
“Zelenski is bereid om een wetsvoorstel te ondersteunen. Als de veiligheid ook te garanderen is, dan zou het binnen 60 tot 90 dagen tot verkiezingen kunnen komen.”
Zelenski kan vervolgens worden weggestemd. "Dan moeten we maar zien hoe het loopt, ook wie de andere kandidaten zijn en of diegenen bereid zijn om het beleid van Zelenski voort te zetten. In zijn ogen is het minder risicovol dan het akkoord gaan met het afstaan van gebieden."
Openstaan voor verkiezingen voldoende?
Of het openstaan voor verkiezingen al een voldoende handreiking is, durft Wijninga niet te zeggen. "De Russen hebben tot nu toe geen enkele beweging getoond. Zelenski laat nu iets zien, waardoor hij hoopt dat de Russen ook iets laten zien. Maar ik ben eerlijk gezegd bang dat dit niet gaat gebeuren."
“Zelenski laat zien dat hij bereid is om een compromis te sluiten, daarom zet hij deze stap. Hij schat in dat dit het minste risico met zich meebrengt.”
Een belangrijke stap is wel dat Zelenski aan Trump toont compromisbereid te zijn. "Dat bij het mislukken van het huidige vredesproces de schuld niet aan Oekraïne kan worden gegeven."
Logistieke uitdagingen
Zolang de staat van beleg is afgekondigd, kan er geen stembusgang plaatsvinden. Een verkiezing in oorlogstijd zou ook gepaard gaan met allerlei logistieke uitdagingen, onder meer omdat Rusland een deel van het land heeft bezet.
Mochten er na wetswijzigingen toch verkiezingen komen, dan moeten er volgens Wijninga verkiezingswaarnemers worden ingevlogen die bij iedere stembuspost moeten worden ingezet. Deze mensen komen vooral uit Europa of Amerika, denkt hij. "Het hele proces moet worden begeleid door onafhankelijke waarnemers."