Rotterdamse ombudsvrouw haalt snoeihard uit naar 'powerplay' van Amsterdamse burgemeester Halsema en gemeenteraad: 'Ouwe oliebollen!'

De spanningen tussen burgemeester Femke Halsema en de Amsterdamse gemeenteraad en ombudsman Munish Ramlal zijn inmiddels ook buiten de hoofdstad onderwerp van discussie. Ombudsman in Rotterdam Marianne van den Anker maakt zich grote zorgen over de situatie en beticht Halsema van "powerplay". "Ouwe oliebollen, jullie moeten lekker in Amsterdam een cursusje Algemene wet bestuursrecht volgen!"

Wat is er aan de hand? Donderdag verscheen het rapport Melden van de hand van de Amsterdamse ombudsman, waarin kritiek wordt geuit op het Bureau Integriteit, dat in de gemeente verantwoordelijk is voor meldingen rondom sociale onveiligheid. De gemeente reageerde kritisch op het rapport, vooral op de onderzoeksmethode. Vanmiddag beslist de gemeenteraad mogelijk over een extern onderzoek naar het rapport.

Burgemeester Halsema liet het dagelijks bestuur van de raad vorige maand weten dat Ramlal "als gesprekspartner grillig opereert". Ook uitte ze twijfels "over toekomstige samenwerking met de ombudsman".

Ramlal stelt dat het onderzoek "naar eer en geweten" is uitgevoerd. "Het heeft mijn collega’s en mij persoonlijk pijn gedaan en verdrietig gestemd" dat Halsema tijdens de vergadering aangaf "dat er zorgen zouden zijn over mijn functioneren en over de kwaliteit van mijn onderzoeken". Hij krijgt steun vanuit Rotterdam, Utrecht en Den Haag.

In een brief aan de Amsterdamse gemeenteraad stelden de ombudsmannen in die steden maandag dat een mogelijk onderzoek naar het onderzoek van de ombudsman een ongekend precedent vormt, "dat de onafhankelijkheid en het fundament van tegenmacht kan aantasten". Ramlal zelf is ook tegen zo’n onderzoek en noemt het bijzonder beschadigend voor "het instituut ombudsman". Hij roept de gemeenteraad op "de positie van een ombudsman te beschermen".

'Helemaal niet oké'

Volgens Van den Anker zijn er in Amsterdam "al jarenlang signalen" dat ambtenaren zich niet prettig voelen. "Er is een hoog ziekteverzuim, mensen voelen zich niet serieus genomen als ze een melding doen over pesten of discriminatie. Dat is al tijden gaande, er zijn ook al veel onderzoeken geweest. Uiteindelijk heeft onze collega Munish Ramlal gezegd: ik ga onderzoek doen", beschrijft zij in Goedemorgen Nederland op NPO 1 die situatie in Amsterdam.

"Hij heeft veel pogingen gedaan om bij burgemeester Halsema te agenderen: 'wat mij betreft is er iets grondig mis, er komen veel mensen met klachten'. De burgemeester vindt dat er niks aan de hand is en dat het prima loopt met dat Bureau Integriteit", concludeert Van den Anker, die benadrukt dat Halsema verantwoordelijk is voor een veilige werkomgeving voor ambtenaren.

Tekst gaat verder onder X.

Ze vervolgt: "Er is nu een twist gaande en die twist is voor ons ombudsmannen helemaal niet oké. Vanmiddag gaat de gemeenteraad besluiten of er na het onderzoek van mijn collega Munish Ramlal een heronderzoek gedaan moet worden. Dat leidt ontzettend af van de zaak zelf."

Van den Anker benadrukt dat ombudsmannen "onafhankelijk en onpartijdig" zijn. "Als ombudsman moeten we ons werk gewoon kunnen doen. We worden voor zes jaar benoemd. Als er een onderzoek uitkomt van een ombudsman, moet niemand zich daarmee gaan bemoeien. Er zijn allerlei manieren om wel het politieke gesprek aan te gaan. Alleen wat de gemeenteraad nu doet als hoogste orgaan in de lokale democratie, is wellicht vanmiddag besluiten dat het een heel goed idee is om een onderzoek te doen naar de kwaliteit van het onderzoek van de ombudsman. Dat vinden wij een ongekend precedent."

Daarom is ze samen met haar collega’s in Utrecht en Den Haag in de bres gesprongen voor Ramlal. "Om te voorkomen dat de raad van Amsterdam vanmiddag besluit om een onderzoek uit te voeren naar de kwaliteit van het ombudsmannenonderzoek. Er is maar één gesprek dat in Amsterdam gevoerd moet worden: hoe is het gesteld met de cultuur van de organisatie? Er zijn ontzettend veel klachten en daar is de burgemeester wel voor verantwoordelijk."

'Halsema schuldig aan powerplay'

Van den Anker zegt dat Ramlal "powerplay" verweten wordt door de burgemeester. Volgens haar is er maar één iemand die zich schuldig maakt aan powerplay, namelijk Halsema zelf. "Als ik zie welke stukken naar de raad zijn gestuurd, ook door de burgemeester zelf... Over powerplay gesproken! De raad hoort nu echt op te staan om de ombudsman te beschermen."

Een ombudsman kan alleen worden ontslagen als hij een zwaar crimineel feit heeft gepleegd, persoonlijk failliet is of in een psychiatrische inrichting is opgenomen. Van den Anker: "Een andere reden om een ombudsman te kunnen ontslaan is als het vertrouwen weg is." Dat zou kunnen verklaren waarom Halsema openlijk haar twijfels over Ramlal uitspreekt, suggereert ze.

Het staat de burgemeester en gemeenteraad vrij om te reageren op het onderzoek van Ramlal, zegt Van den Anker. "Onderzoeken van de ombudsman hoeven niet brandschoon te zijn. Er kan gewoon op de onderzoeken gereageerd worden. Dat gebeurt altijd", aldus de ombudsmanvrouw, die zelf het onderzoek van Ramlal niet heeft gelezen. "Het gaat ons om het principe dat je als raad niet zegt: we gaan nog even een onderzoek doen naar het onderzoek van de ombudsman."

'Nog niet gebeurd!'

Ombudsman Ramlal heeft zelf onafhankelijke experts naar het onderzoek laten kijken, die concluderen dat het onderzoek goed uitgevoerd is. Verschillende partijen in de Amsterdamse gemeenteraad laten aan WNL weten dat ze niet begrijpen waarom het erg zou zijn om nog eens een onderzoek te laten uitvoeren naar het rapport Melden van Ramlal.

Van den Anker fel: "Dan denk ik: ouwe oliebollen, jullie moeten lekker in Amsterdam een cursusje Algemene wet bestuursrecht volgen. Het is niet onschuldig om dit als raad te zeggen. Gewoon niet!"

"Wij zijn macht en tegenmacht", zegt ze tot slot. "Als je aan de positie van een ombudsman gaat knabbelen en knagen, is dat niet goed voor onze rechtsstaat. Bovendien leidt het af van de zaak zelf. Als er iets grondig mis is in Amsterdam? Dat is eigenlijk de hamvraag die beantwoord moet worden. Dit is echt nog nooit gebeurd!"

Dat kan er ook op duiden dat er dit keer (grote) fouten zijn gemaakt door de ombudsman. "Er kan gewoon op de onderzoeken gereageerd worden", aldus Van den Anker.