Nog volop krakers in Nederland, ondanks verbod: 'Op pro-Palestina-demonstraties gaat het balletje rollen'

Kraken werd vijftien jaar geleden verboden in Nederland, maar uit het straatbeeld is het nooit verdwenen. Om de drie dagen wordt er een pand gekraakt. PowNed-journalist Sarah Bakker maakte er een documentaire over, Wetteloos wonen. "In de jaren 80 waren het vooral Nederlandse krakers, nu zijn het Spanjaarden, Ieren, Britten en Belgen."

Het was voor Bakker niet eenvoudig om met krakers in gesprek te komen. "Van oudsher praat de krakersbeweging al niet echt met de media. Dat hoort een beetje bij het anarchistische stijltje. Wij hebben natuurlijk met PowNed-reportages ook niet altijd even gezellig bericht over krakers. Hand in eigen boezem! Daarom probeerden ik en mijn collega Abel Bijlsma er nu open in te stappen."

In Nederland staan zo'n negentigduizend woningen leeg. "En dan heb ik het nog niet over kantoorpanden en winkelpanden", vertelt Bakker in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Ons land wordt ondanks het verbod daarom ook wel omschreven als het 'krakersparadijs'. "Dat is een beetje overdreven, maar de infrastructuur is hier al wel van oudsher heel erg goed. Ik heb een oude kraker gesproken, die zei: 'In Spanje, Italië en België is de politie véél harder. Hier is de politie mild'."

In de jaren 80 waren het vooral Nederlandse krakers, zegt Bakker. Dat is veranderd. "Nu zijn het vooral Spanjaarden, Ieren, Britten en Belgen. Hun manier van denken is: er is leegstand, er is woningnood, dus kraken is legitiem. Maar nu neemt een Spanjaard een woning in van een Nederlander... Ik heb er nog geen goed antwoord op gekregen waarom het nu nog legitiem zou zijn."

Tekst gaat verder onder X.

In de documentaire gaat Bakker samen met een huiseigenaar naar een pand dat gekraakt is geweest. Overal in het huis ligt rommel, van lege bierflesjes tot afval. "Dat je illegaal in een huis gaat zitten en na 24 uur huisvrede gecreëerd is, mag blijkbaar, maar je hoeft het niet zo achter te laten. Misschien als je heel veel hebt geblowd dat het lekker is om dingen stuk te maken. Er zit iets anarchistisch in. Ze willen een statement maken: wonen is een recht, geen privilege. Woning boven eigendom."

De eigenaar van de woning was een particuliere verhuurder. "Je hebt natuurlijk wel veel huisjesmelkers en grote woningcorporaties. Dat daar een soort sentiment tegen is, kan ik nog wel inkomen. Maar tegen een particuliere eigenaar? Over de gevolgen wordt niet nagedacht. Maar goed, anders ben je geen kraker hé."

Huisvrede

In de documentaire kraakt Bakker zelf ook een woning. Haar advocaat waarschuwt haar dat kraken illegaal is, maar als ze 24 uur in de woning blijft, wordt de situatie juridisch gezien gunstiger. Bakker: "Het illegale gedeelte van kraken is het binnenkomen. Op het moment dat je eenmaal binnen zit en je neemt een bed of matras mee, een stoel of een persoonlijk item, en je zorgt ervoor dat je 24 uur lang niet gesnapt wordt, dan heb je zoiets als huisvrede."

"Dat moet een huiseigenaar een procedure aanspannen tegen die krakers", vertelt de documentairemaker en journalist. "Negen van de tien gevallen win je die bij de rechter, maar dat duurt wel even. Zo kan je er twee, drie, vier maanden in blijven zitten, tot de rechter de uitspraak heeft gedaan. Dan pas moet je eruit."

Krakers slaan daarom vaak toe op zaterdagochtend, wanneer de officier van justitie moeilijker te bereiken is, vertelt ze. Demissionair woonminister Mona Keijzer is bezig met wetgeving om leegstand te voorkomen. "Dat is heel belangrijk. Dat leegstand een probleem is, daar zijn ze het van links tot rechts, van krakers tot huiseigenaren, over eens."

"In België hebben ze een leegstandsbelasting, daar wil Keijzer niet naar kijken. Ze wil wel een impuls geven en de regelgeving makkelijker maken, zodat panden niet meer zo lang hoeven leeg te staan." Dat zou ook een aantal kraakacties tegen moeten gaan.

'Het zijn vaak internationale studenten'

In de buurt van kraakpanden was er best veel begrip voor de krakers, viel Bakker op. "Ik vind zelf het anarchisme ook best leuk. Iemand zich tegen het systeem zien keren, vind ik altijd leuk om naar te luisteren. Maar wat ik net al zei: nu slaat het nergens meer op", zegt ze over de krakers.

Tot slot: "Dat je het in de jaren 80 deed, daar kan ik wel inkomen. Nu is het zo dat een Spanjaard een huis kraakt... Het zijn vaak internationale studenten. Ze komen elkaar tegen op pro-Palestina-demonstraties en demonstraties van Antifa. Zo gaat het balletje rollen. Ik vind het prima dat die mensen hier wonen, maar je hoeft niet een woning af te pakken van een Nederlander. Dan heb je je punt op het gebied van kraken niet meer."

Wetteloos wonen – 15 jaar kraakverbod is vanavond om 20.30 uur te zien op NPO 3 bij omroep PowNed.