Historische nek-aan-nekrace tussen PVV en D66: 'Dit is heel on-Nederlands'

D66 en de PVV zijn nog altijd verwikkeld in een nek-aan-nekrace om wie de grootste partij van Nederland wordt. Beide partijen komen uit op 26 zetels, waarbij de verschillen minimaal zijn. "Dit is uniek", reageert hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans in Goedemorgen Nederland.

"Dit is echt heel on-Nederlands, dat het zo dicht bij elkaar ligt", aldus Voermans. Het is ongeveer twee keer gebeurd - voor zover ik kan zien sinds 1919 - dat er één zetel verschil was. Dat is nog een flink verschil. Ex aequo hebben we eigenlijk nog nooit echt gehad. In 2012 leek het er even op dat het daarnaartoe zou gaan. Maar uiteindelijk pakte dat toch anders uit."

Een definitieve uitslag laat nog even op zich wachten, weet Voermans. "We zullen moeten afwachten tot 7 november, als de kiesraad uiteindelijk de uitslag vaststelt. En als ook de restzetels zijn verdeeld - want dat is ook nog een apart vers - dan pas weten we waar we tegenaan kijken."

Amsterdam

De grootste stad die nog een aanzienlijk deel van de stemmen moet tellen, is Amsterdam: daar moet 20 procent nog worden verwerkt. Dat zijn ruim 86.500 stemmen. De hoofdstad verwacht pas vrijdagavond de volledige uitslag te delen. Ook de briefstemmen die vanuit het buitenland zijn uitgebracht, kunnen nog invloed hebben op de uitslag. 

De uitslag daarvan wordt pas dinsdag officieel vastgesteld. In totaal hebben 136.272 Nederlanders zich geregistreerd als briefstemmer. Hoeveel van hen ook daadwerkelijk hun stem hebben uitgebracht, moet nog blijken. De gemeente Den Haag verwerkt deze stemmen.

Amerika

De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2000 waren een van de meest controversiële en betwiste in de moderne geschiedenis van het land. De strijd tussen de Republikein George W. Bush en de Democraat Al Gore draaide uit op een politieke en juridische chaos, vooral door de uiterst nipte uitslag in de staat Florida. 

Door problemen met stemmachines, onduidelijk ingevulde stembiljetten en een chaotische hertelling ontstond grote twijfel over de legitimiteit van de uitkomst. Uiteindelijk besliste het Hooggerechtshof in de zaak Bush v. Gore dat de hertelling moest worden stopgezet, waardoor Bush met een minimale marge van 537 stemmen Florida - en daarmee het presidentschap - won. 

"Het is natuurlijk smullen geblazen", reageert Kamran Ullah, hoofdredacteur van De Telegraaf, op de ongekende apotheose. Desondanks hoopt Ullah niet op rechtszaken en hertellingen: "Zeker niet. Ik geloof dat dat ook niet kan in Nederland."

Hertelling

Bang zijn voor een hertelling, is niet nodig, stelt Voermans. "Alleen stembureaus en de Tweede Kamer kunnen tot een hertelling besluiten. Als er manifeste fouten zijn gemaakt. Dat gebeurde in Tilburg een jaar of twee geleden. Dat er meer stempassen waren ingeleverd dan er stemmen waren uitgebracht. Dan heb je echt een probleem en kun je gaan hertellen. Maar hier doen we dat gemiddeld genomen niet."

"Het is heel onwaarschijnlijk dat dat zo gebeurt", denkt Voermans over het scenario dat Wilders of Jetten een hertelling aanvraagt bij een minimaal verschil in stemmen. "Dan moeten er echt fouten zijn. De hele Tweede Kamer zou daartoe moeten besluiten."