Econoom kritisch op D66-plan voor tien nieuwe steden: 'Nederland wil deze woningen niet'

Er zitten veel haken en ogen aan het plan van D66 om tien nieuwe steden in Nederland te bouwen. Dat zegt econoom Jona van Loenen in Goedemorgen Nederland op NPO 1. Hij voorziet drie problemen. "Het is ongeveer de duurste manier om woningen te bouwen, het is de minst snelle manier en je bouwt ook nog eens woningen die Nederlanders eigenlijk niet willen."

D66 zet in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen in op tien nieuwe steden in Nederland, waaronder IJstad, een stad die ten westen van Almere in het Markermeer moet verschijnen. Deze steden moeten binnen tien tot vijftien jaar gerealiseerd zijn, zegt D66-leider Rob Jetten in de studio van Goedemorgen Nederland. "We moeten nu aan de slag om ervoor te zorgen dat je over tien à vijftien jaar door deze nieuwe steden kunt lopen."

Volgens Jetten "wordt het woningtekort niet opgelost als we blijven doen wat we altijd hebben gedaan. 200.000 mensen kunnen aan een huis worden geholpen door het ombouwen van leegstaande panden en in de bestaande steden kan je meer de hoogte in, maar als je echt het woningtekort terug wil dringen, moet je groots denken."

'Het is gewoon veel duurder'

Van Loenen noemt de D66-ambitie "prachtig", maar ook iets te rooskleurig. "IJstad kost twintig miljard voor 125.000 woningen."

Vervolgens heeft de stad een ov-verbinding nodig, evenals nieuwe wegen en leidingen. "Dat is gewoon veel duurder dan wanneer je investeert in bestaande infrastructuur", is van Loenen kritisch. "Het duurt ook veel langer, omdat je alles from scratch opbouwt." Ook denkt hij dat Nederlanders niet meer zitten te wachten op "dat aangeharkte tuintje in dat rijtjeshuis". Men wil volgens hem "in een kleinere woning dichter bij de stad" wonen.

Verdichting

Volgens Van Loenen is 'verdichting' de oplossing. "De ruime buitenwijken in Nederland moet je beter benutten. Zorg voor meer huizen per vierkante kilometer." Hij pakt er een onderzoek van een architectenbureau bij, waaruit blijkt dat stedelijk gezien er 700.000 woningen bij kunnen, "puur door de buitenwijken beter te benutten. Dat moeten we doen."

Jetten sluit zich deels bij de uitleg van Van Loenen aan. "Een deel van de nieuwe steden is in of naast een stad. Er kunnen daar 90.000 mensen wonen, maar dan moet de Rijksoverheid wel helpen. Dan heb je een goede metro- of tramlijn nodig, goede voorzieningen vanaf dag één. En inderdaad een ander type huis."

Volgens de D66-leider zijn er binnen twintig jaar veel meer eenpersoonshuishoudens dan nu. "Zowel jong als oud. We moeten kleinere woningen bouwen, om op de vraag in te spelen."

'Voor starters is het goed'

Voor starters bieden de D66-plannen mogelijk uitkomst in de toekomst, aldus Van Loenen. "De belasting op arbeid gaat omlaag, dus de starter verdient meer en kan de woning ook kopen. De hypotheekrenteaftrek wordt afgebouwd en mensen die net een huis hebben gekocht, worden volgens D66 vrijgesteld van die afbouw. Voor starters is het goed."

Politiek verslaggever bij WNL Mats Akkerman is terughoudend over het slagen van de D66-plannen. "In kabinet-Rutte III leverde D66 de minister van wonen. Toen waren de ambities ook behoorlijk hoog en dat is ook nooit waargemaakt. Daarna bij Rutte IV. Ook een D66-minister kon dit probleem niet oplossen."

'Bezem door de regels'

Een ander kritiekpunt op het plan is het stroomtekort, waar Jetten tussen 2022 en 2024 verantwoordelijk voor was in Rutte IV als minister van Klimaat en Energie. "Hier moet de bezem door de regels", is Jetten stellig. "Het is te bizar voor woorden dat de energietransitie langzaam gaat door het papierwerk dat nodig is. Wij willen dat er veel sneller vergunningen worden afgegeven, zodat er veel sneller gebouwd kan worden."

Van Loenen noemt deze bureaucratie "het allergrootste risico van Nederland waar niemand het over heeft". Bedrijven kunnen niet uitbreiden en woonwijken komen er hierdoor niet. "Als ik met bouwbedrijven spreek, zeggen zij dat wanneer ze een energienet aan willen leggen, het er over tien jaar is, maar dat het aanleggen maar een jaar duurt. Ze zijn negen jaar bezig met heel veel documenten. Dus die tien nieuwe steden over tien á vijftien jaar...dat is vrij ambitieus."