Oud-LPF'er Varela: 'Toen niet, nu niet – politici begrijpen Nederland nog steeds niet'
João Varela, ooit de nummer twee van de Lijst Pim Fortuyn, reageert onder de indruk op de docuserie Fortuyn: On-Hollands. De beelden in de kerk bij de uitvaart van de vermoordde politicus raakten hem. "Ik heb dit nooit verteld, maar na afloop van de dienst zeiden Wim Kok, Balkenende en de anderen allemaal: waar maakt iedereen zich zo boos om? Dan heb je de tijdsgeest echt niet goed aangevoeld."
Toenmalige politieke leiders waren tijdens de uitvaart allemaal in de kerk, zoals Tom de Graaf, Wim Kok, Jan Peter Balkenende en Paul Rosenmöller. Varela begrijpt nog steeds niet hoe deze belangrijke politici ogenschijnlijk langs de realiteit leefden. "Wat zei zeiden vond ik zo opvallend!", zegt Varela in WNL In de Kantine op NPO Radio 1.
'Streng, maar altijd met een hart'
Fortuyn: On-Hollands, een achtdelige documentaireserie, drukt kijkers met de neus op de feiten en doet men beseffen hoe actueel het onderwerp anno 2025 is. "Alle emoties kwamen weer naar boven en de spanningen die we toen in de samenleving voelden", blikt Varela terug. "Met name op de dag van de begrafenis. Dat is zo goed in beeld gebracht. Ik heb veel documentaires hierover voorbij zien komen, maar vanuit dit perspectief had ik het nog niet gezien. Ik werd er stil van."
In 2002 werd Varela aan Fortuyn voorgesteld. "Drie maanden later heeft hij ons verlaten", treurt hij. Inmiddels heeft Varela de moord op Fortuyn een plek gegeven, maar de pijn blijft. "Hoe vaak maak je mee dat iemand die dichtbij je staat door vijf, zes kogels doorzeefd wordt?"
“Na afloop van de dienst zeiden Wim Kok, Balkenende en de anderen allemaal: waar maakt iedereen zich zo boos om? Dan heb je de tijdsgeest echt niet goed aangevoeld.”
Wat hem met name aansprak bij Fortuyn waren de columns bij Elsevier. "Hij richtte zich met name op de menselijke maat. Het gaat in het leven altijd om het menselijke en dat je zaken gecontroleerd aanpakt om draagvlak te behouden. Dat speelde op een heleboel terreinen: onderwijs, huisvesting, emancipatie, ga zo maar door. Hij was altijd evenwichtig. Streng aan de voorkant, maar altijd met een hart. Met mij zaten miljoen mensen er ook zo in."
'Vrouwen met hoofddoeken kwamen naar Fortuyn toe'
In de documentaireserie wordt duidelijk dat mensen bang waren dat de moordenaar iemand van kleur zou zijn. Varela, zelf Kaapverdisch, voelde die angst destijds minder. "In maart 2002 waren de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam. Er waren toen demonstraties, vanuit de linkse en allochtone hoek. Al vrij snel merkte ik dat er heel veel steun was vanuit juist de allochtone hoek. Vrouwen met hoofddoeken kwamen naar Fortuyn toe met de vraag wat hij voor hen ging betekenen, met name op het gebied van emancipatie."
Varela vond het altijd zonde dat dit deel van Fortuyns politieke carrière niet uitgebreid is belicht. "Het was niet voor niets dat 35 procent van de stemmen uit Rotterdam kwamen. Dat waren echt niet alleen maar de boze witte mannen uit de stadswijken."
'Politici hebben nog steeds geen idee'
Volgens politiek verslaggever bij EW Carla Joosten heeft Nederland de moord nog niet verwerkt. "De politici weten nog steeds niet wat het probleem is. Dat idee heb ik. Het domineert nog steeds de hele politiek, maar dat hebben ze niet eens in de gaten."
De docuserie is in zijn geheel te bekijken op NPO Start en sinds maandag 13 oktober iedere week om 22.20 uur op NPO 2.