Roosendaal voelt zich vervreemd door arbeidsmigratie: 'Mensen hebben geen grip op verandering'
In Roosendaal voelen de inwoners zich steeds meer vervreemd door de toename van arbeidsmigranten. Traditionele volkswijken krijgen een steeds multicultureler karakter en oude cafés gaan op slot. Kroegeigenaar van het oudste actieve café van de stad, Amaradasa Nuijten, ziet steeds meer problemen aan de bar. "Iedereen heeft het dan prima naar zijn zin, maar eentje kan heel die setting verstoren. Dat waren op een gegeven moment steeds vaker arbeidsmigranten."
Volgens Nuijten hebben arbeidsmigranten een andere kijk op naar het café gaan dan de oude, vaste gasten die hij graag verwelkomt. Hij vindt de veranderende samenstelling van het 'dorpse' Roosendaal jammer, zegt hij in een nieuwe aflevering van Stand van Nederland: Aangehaakt op NPO 2. Nuijten ziet daardoor steeds meer oer-Hollandse cafés zoals de zijne verdwijnen. "Terwijl heel veel mensen behoefte hebben aan zo'n café."
'Lopen gewoon naar binnen'
Volgens Nuijten bestaan er inmiddels twee werelden naast elkaar in zijn kroeg: die van de oude Roosendaler en arbeidsmigranten. Op een gegeven moment kwam er steeds vaker bonje. "Daarna hebben we gezegd: we gaan dit langzaam afbouwen." Dat betekent dat het café niet voor iedereen meer open is. "We hebben een verenigingsleven en op het moment dat zij er zijn, doen wij de deur dicht. Niet op slot, maar dicht. Vaak, als de deur dicht is, denken mensen: het zal wel niet open zijn." Arbeidsmigranten lopen vervolgens wel gewoon naar binnen.
Het gevolg van deze irritaties is veranderend stemgedrag. Ook in Roosendaal, met bijna 80.000 inwoners een middelgrote gemeente zoals vele anderen in Nederland, zorgden de verkiezingen in 2023 voor een politieke aardverschuiving: de PVV werd met bijna dertig procent van de stemmen ruim de grootste.
Leegstand zorgt voor overlast
Electoraal geograaf Josse de Voogd ziet dat veel inwoners een soort ontheemding ervaren. "Ze hebben het gevoel van: 'Waar gaat dit naartoe?'. Mensen zien een snelle verandering en daar hebben ze zelf geen grip op." Eén van de belangrijkste oorzaken van deze vervreemding is de leegstand in de stad. Volgens De Voogd komt dat omdat het centrum te groot is voor de markt die er nu in Nederland is. "Dan krijg je leegstand na leegstand."
"Omdat er ook veel behoefte is aan woonruimte voor arbeidsmigranten, worden veel van deze panden in gebruik genomen als kamerwoningen. Enerzijds krijgt het daardoor een nieuwe bestemming, maar zorgt het ook voor overlast en tast het de sociale samenhang aan."
“Roosendalers hebben het gevoel van: 'Waar gaat dit naartoe?'. Mensen zien een snelle verandering en daar hebben ze zelf geen grip op.”
Eén op acht inwoners arbeidsmigrant
Het aantal arbeidsmigranten in Roosendaal, traditioneel gezien een logistiek knooppunt met veel werkaanbod, groeit nog steeds gestaag. Maar hoeveel woningen in Roosendaal voor arbeidsmigranten worden gebruikt, is onduidelijk, aldus Joost van Woelderen, belangenbehartiger voor buitenlandse werkers.
Volgens hem komt dat door het huidige systeem, waardoor het niet altijd duidelijk is of een arbeidsmigrant in de gemeente woont. "Er zijn in Roosendaal zo'n 450/460 vergunningen afgegeven, maar de gemeente zegt zelf dat ze een lijst hebben van 1.500 panden waarvan ze het ernstige vermoeden hebben dat dit soort activiteiten plaatsvinden."
“Arbeidsmigranten komen algemeen gezien in een uitbuitingssysteem terecht, waardoor ze het slecht hebben. Dat ga je merken.”
Roosendaal heeft 3.500 geregistreerde arbeidsmigranten. "Maar daar telt de gemeente nog tienduizend bij op", aldus Van Woelderen. Dat betekent dat één op de acht van de totale inwoners arbeidsmigrant is. "Dat merk je, natuurlijk. Het is niet dat we deze mensen niet willen hebben, het is juist zo dat deze mensen algemeen gezien in een uitbuitingssysteem terechtkomen, waardoor ze het slecht hebben."
Arbeidsmigranten kunnen geen kant op
Arbeidsmigranten die staan ingeschreven bij de gemeente krijgen huurbescherming. Arbeidsmigranten die tijdelijk in leegstaande panden verblijven krijgen dat niet en staan vaak niet ingeschreven. "Dat betekent dat het uitzendbureau elk moment kan besluiten dat deze mensen worden verplaatst."
Van Woelderen komt de meest schrijnende verhalen tegen. "Achter een rolluik wordt gewoond. Dit soort huisvesting is altijd gekoppeld aan een werkcontract bij een uitzendbureau. Als je dat kwijt bent, ben je ook direct je huisvesting kwijt. Als je baas zegt dat hij tevreden over je is en je aan wilt nemen, dan moet je ergens gaan wonen. Maar dat kan niet. Tijdens de huizencrisis in Nederland een woning vinden is erg lastig. Zeker in het betaalbare segment. Kortom, deze mensen kunnen geen kant op."
“Misschien is het niet catchy genoeg, maar als je naar de aantallen kijkt, is het arbeidsmigratieprobleem enorm. Dat ligt niet aan de mensen die komen, maar aan het systeem.”
Dat het in aanloop naar de verkiezingen vooral gaat over asielmigratie en niet arbeidsmigratie, vindt hij "ongelooflijk vreemd". De manier waarop arbeidsmigratie in Nederland wordt georganiseerd, zorgt namelijk voor een enorm probleem, ziet Van Woelderen. "Waarom het geen thema is? Misschien is het niet catchy genoeg, maar als je naar de aantallen kijkt, is het probleem enorm. Dat ligt niet aan de mensen die komen, maar aan het systeem. De mensen raken gevangen en komen er heel moeilijk uit."