Boodschappen wéér duurder, toch overschat Nederlander de kosten: 'Prijzen zijn in lijn met inkomen'
Met een handvol producten in je winkelmandje tientallen euro’s afrekenen: de Nederlander is er inmiddels wel aan gewend. Het Algemeen Dagblad kopt donderdag dat "alles duurder is geworden". Maar klopt dat wel? Econoom Jona van Loenen geeft in Goedemorgen Nederland op NPO 1 tekst en uitleg.
Het is inmiddels een publiek geheim dat boodschappen in Duitsland aanzienlijk goedkoper zijn. Is het zinvol om bij de oosterburen te gaan shoppen? "Absoluut als je hetzelfde mandje koopt als in Nederland", zegt Van Loenen. "Daar is het substantieel goedkoper. Wat het AD er niet bij zegt, is dat de lonen ook harder zijn gestegen dan de prijzen. We zijn dus rijker geworden. Als de lonen harder stijgen dan de prijzen dan word je rijker."
Volgens Van Loenen is het belangrijk te beseffen wat er achter de prijs van boodschappen zit. "Het klinkt gek: maar als je een brood of komkommer in de supermarkt koopt, dan betaal je maar voor een klein deel voor het brood of de komkommer. De supermarkt moet ook het personeel betalen, de huur en energie betalen. Dat ligt allemaal substantieel hoger dan in Duitsland, dus dat moeten ze wel terug zien te krijgen."
"Maar als je dat vergelijkt met wat we hier verdienen: welk percentage we uitgeven aan boodschappen, heeft TNO een fantastisch onderzoek gedaan. Nederlanders denken 24 procent van hun inkomen uit te geven aan boodschappen, maar in werkelijkheid is dat maar 12 of 13 procent. Dat is in lijn van hun inkomen, maar we denken dat het twee keer zoveel is."
“Nederlanders denken 24 procent van hun inkomen uit te geven aan boodschappen, maar in werkelijkheid is dat maar de helft.”
Toch blijft de vraag waarom boodschappen in Duitsland zoveel goedkoper zijn. "We vragen ons terecht af waarom de prijzen in Duitse supermarkten zoveel lager liggen, maar we vragen ons nooit af hoe het kan dat we zoveel meer verdienen dan een gemiddelde Duitser. Ons uurloon ligt hoger, maar dat vinden we normaal."
Drie partijen spelen rol
"Als de inkomens harder stijgen dan de prijzen, hou je aan het eind van de maand meer over. Het zijn vooral de A-merken. Zonder A-merken is het verschil tussen een winkelmandje nog maar een paar euro. Dat komt ook omdat we een soort A-merkencultuur hebben in Nederland en liefde voor kortingen. Die dingen versterken elkaar."
“Het zijn vooral de A-merken. Zonder A-merken is het verschil tussen een winkelmandje nog maar een paar euro.”
Van Loenen benadrukt dat Nederlandse manier waarop supermarktprijzen tot stand komen complex is. "Een econoom zal altijd zeggen dat een prijs tot stand komt door vraag en aanbod. In Nederland spelen met de overheid, de supermarkt en de leveranciers nog drie partijen een grote rol. In Nederland is de btw op boodschappen een stuk hoger, net als de huur en de energie. Dat zorgt voor hogere kosten."
Daarnaast zijn er in Nederland met Albert Heijn en Jumbo maar twee supermarkten die min of meer de dienst uitmaken, vervolgt de econoom. "En de leveranciers werken met inkoopmuren. Stel dat een Nederlandse supermarkt bier wil inkopen, kan dat alleen bij de Nederlandse vestiging van een bedrijf. En in Nederland wordt een veel hogere prijs gevraagd dan in Duitsland."
Hoopgevend onderzoek ACM
Volgens de econoom dragen consumenten daar zelf ook aan bij. "Het is ook een beetje onze eigen schuld. We willen A-merken en kortingen, dat is een zelfversterkend effect." De Autoriteit Consument & Markt (ACM) start een onderzoek naar het prijsniveau in Nederlandse supermarkten ten opzichte van andere landen. Dat is volgens Van Loenen een zeer positieve ontwikkeling.
"Het is heel goed dat een apolitieke, onafhankelijke partij dit onderzoekt." Toch sluit hij af met een kritische noot: "De prijzen zijn hier in de afgelopen jaren veel harder gestegen dan in omliggende landen. Als dit zo doorgaat, komt het punt vanzelf dat we wél veel meer gaan betalen."