Zorgen om Russische voorzitter bij VN-Veiligheidsraad: 'Ze willen op alle vlakken onrust stoken'

Ruslandkenner Helga Salemon is bezorgd over het aantreden van Rusland als voorzitter van de VN-Veiligheidsraad in oktober. In Goedemorgen Nederland vertelt ze wat er op het spel staat: "Ze kunnen nu onderwerpen agenderen."

Vanaf vandaag zwaait de Russische VN-vertegenwoordiger Vasily Nebenzia de scepter bij de Raad in New York. De diplomaat heeft tot 1 november de bevoegdheid om de vergaderingen van de Raad te leiden en de Raad te vertegenwoordigen. 

"Ze kunnen nu dus onderwerpen agenderen", vertelt Salemon. De Ruslandkenner verwacht dat de Russen dankbaar gebruik zullen maken van die mogelijkheid. "Ze willen momenteel 'horizontaal escaleren'. Dat betekent dat ze op alle vlakken onrust proberen te stoken."

Bosnië-Herzegovina: Dayton-akkoorden in het geding

Een van de onderwerpen die de Russen volgens Salemon zullen agenderen, is de verdeeldheid in kandidaat-NAVO-lidstaat Bosnië-Herzegovina. "Minister Lavrov van Buitenlandse Zaken heeft al gezegd dat Rusland zogenaamde Dayton-akkoorden willen bespreken", legt Salemon uit. De Dayton-akkoorden brachten in 1995 een einde aan de Bosnische oorlog. Bosnië-Herzegovina werd dankzij de akkoorden opgedeeld in twee entiteiten: de Federatie van Bosnië-Herzegovina en de Servische Republiek.

Het was de bedoeling dat deze twee entiteiten in de loop de jaren nauwer zouden gaan samenwerken en dat het land democratischer zou worden, maar eenheid lijkt ver weg. Sinds 2006 gooit één man in het bijzonder roet in het eten, vertelt Salemon: "In Bosnië en Herzegovina heb je de mooie deelrepubliek met de naam Srpska, waar etnische Serviërs wonen. De leider van die republiek is Milorad Dodik, een gevaarlijke nationalist die de federale autoriteiten wil afzetten en Srpska bij Servië wil voegen. Hij krijgt daarbij steun van Rusland."

Foto: De Russische BuZa-minister Lavrov (rechts) ontving Dodik (links) in september 2025 nog in Moskou.

Waarom wil Rusland Dodik helpen om Srpska bij Servië aan te sluiten? "Er zit een pro-Russische president, Aleksandar Vučić", vertelt Salemon. "Bosnië en Herzegovina is dus een nieuwe brandhaard die Rusland wil aansturen."

Onrust in Europa

Bovendien verwacht Salemon dat de Russen hun best gaan doen om de EU verder te ontwrichten. "Het lukt Poetin niet om op het strijdveld in Oekraïne te winnen. Het gaat economisch ook niet goed in Rusland. Poetin is heel bang om een algehele mobilisatie af te kondigen, want de Russen gaan steigeren als ze allemaal ineens in dienst moeten."

"Hij probeert daarom het Westen te drijven tot overgave in de Russisch-Oekraïense oorlog", aldus Salemon. "Kijk naar alle wegwerpspionnen die ze rekruteren, de sabotage, de drones."

Bovendien wil het Kremlin het pro-Russische sentiment in Europa versterken, voegt Salemon toe. "Ze mengen zich in verkiezingscampagnes door desinformatie te verspreiden. Het zou mij niet verbazen als de Russen dat ook gaan doen bij de Nederlandse verkiezingen. Poetin hoopt dat hij, door populistische en pro-Russische krachten aan de macht te brengen, de EU de steun aan Oekraïne opgeeft."

"Dit is het perfecte moment daarvoor", concludeert Salemon. "Trump vormt met Xi Jing Ping en Poetin een Bermudadriehoek waarin onze vrije democratie verdwijnt. We hebben gisteren al gezien dat Trump zijn leger vol witte hetero-mannen gaat oproepen om het op te nemen tegen zijn democratische vijanden. Poetin ziet dat. Hij ziet dat de Amerikaanse president de vrije wereld te grabbel gooit, dus hij wéét dat hij nu toe kan slaan."

Waarom Rusland?

Hoewel de spanningen tussen Europese landen en Rusland toenemen, is de EU niet in staat om het voorzitterschap van de Russen te dwarsbomen. Hoe zit dat?

"Het is een formaliteit", vertelt Salemon. "Die Veiligheidsraad bestaat uit 15 lidstaten. Er zijn vijf permanente leden - de VS, China, Rusland, Groot-Brittannië en Frankrijk - en tien leden uit andere landen. Welke tien landen dat zijn, wisselt elke twee jaar. Het voorzitterschap rouleert per maand tussen de vijftien lidstaten. Nu, in oktober is Rusland aan de beurt."

De laatste keer dat Rusland het voorzitterschap op zich nam, was in september 2024. Nederland maakt sinds 2018 geen deel meer uit van de Raad.