Voormalig CBS-hoofddemograaf Jan Latten: Autochtonen in 2050 niet langer meerderheid in Nederland
Hoe verandert Nederland door migratie, religie en bevolkingsgroei? In de nieuwe online serie van WNL Onze Eeuw spreken politiek redacteuren Marc Herman de Groot en Samuel Vandeputte met professor doctor Jan Latten (73), emeritus hoogleraar sociale demografie en voormalig hoofddemograaf bij het CBS. Hij ziet zorgwekkende trends rond bevolkingsgroei en integratie.
Latten ziet bijvoorbeeld de religieuze samenstelling onder jongeren verschuiven. "Als je kijkt naar onderzoek naar geloof, dan hoor je altijd dat zes procent van de bevolking islamitisch is. Maar als je kijkt naar nieuwe onderzoeken, en dat uitsplitst naar leeftijd, dan zie je dat bij de allerjongsten, de 15- tot 18-jarigen, zestien procent zegt islamitisch te zijn."
Volgens Latten komt dat niet doordat de kinderen per se conservatiever worden, maar doordat de tweede generatie immigranten uit islamitische landen van oorsprong conservatiever zijn dan de Nederlanders. "Dat zorgt er blijkbaar niet voor dat men de Nederlandse normen hanteert."
Latten denkt dat dit effect heeft op de mate van integratie. "De stijging van het aantal islamitische basisscholen zorgt voor nog meer segregatie. De tweede generatie krijgt kinderen die ze naar die scholen sturen. Ze zullen zich anders kleden en dat maakt dat die bevolkingsgroepen niet integreren. Ik vind dat een zorgelijk punt. Dat is de samenhang van de samenleving die aan het verbrokkelen is, zeker in een klein land als Nederland."
“Een samenleving die uiteenvalt in subgroepen hoeft niet erg te zijn, zolang het fundament maar hetzelfde blijft.”
Hij ziet een samenleving die in steeds meer subgroepen uiteenvalt. "Dat hoeft niet heel erg te zijn, als het fundament van die subgroepen maar hetzelfde is. Als je het allemaal maar eens bent over wat je belangrijk vindt. Waarden zoals gelijke rechten voor mannen en vrouwen, geen geweld tegen vrouwen, gelijke behandeling van lhbti’ers en de scheiding van kerk en staat", somt hij op.
'Bevolkingsgroei niet langer gematigd'
De demograaf maakt zich daarnaast zorgen over de bevolkingsgroei, die volgens hem niet langer "gematigd" is. "Een groei van twee miljoen inwoners in twintig jaar tijd vind ik niet matig", zegt hij. Het CBS verwacht echter een groei van circa anderhalf miljoen personen in dezelfde periode.
Volgens Latten is bevolkingsgroei in Nederland hoe dan ook problematisch. "We kunnen nu al niet voorzien in de vraag naar woningen, zorg en onderwijs. De onderwijsprestaties gaan achteruit, het woningtekort loopt op, in de zorg ontstaan problemen. Hoe sterker de vraag wordt en je het niet aankunt, dan krijg je spanningen in de samenleving."
Vooral migratie speelt daarin een doorslaggevende rol. "Het is niet waar dat immigranten geen effect hebben op de vraag. Als je per jaar honderdduizend immigranten hebt, vaak tussen de 20 en 30 jaar, heb je 50.000 woningen nodig. En dan heb je ook nog mensen die uit elkaar gaan of alleen gaan wonen." Volgens Latten is zijn autochtone Nederlanders in 2050 niet langer meerderheid in Nederland.
De politieke oplossing volgens Latten? Het migratiesaldo moet omlaag. In 2023 bedroeg het migratiesaldo (het aantal immigranten minus het aantal emigranten) in Nederland 137.000, het hoogste aantal in 25 jaar. "Een migratiesaldo van 60.000 per jaar vind ik al te veel. In een matiger groeiende samenleving zijn we ook matiger in de problemen die ontstaan. Het groeitempo moet absoluut minder. En dat wordt vooral bepaald door migratie."