Frans Timmermans wil dat Geert Wilders zich uitspreekt voor democratie na rellen in Den Haag

Leider van GroenLinks-Partij van de Arbeid Frans Timmermans vindt dat Geert Wilders zich in het debat over de rellen in Den Haag moet uitspreken voor de democratie. Volgens Timmermans heeft "de retoriek" van de PVV bijgedragen aan de geweldsuitbarsting zaterdag. "Ik hoop dat Geert Wilders zal zeggen: democratische beslissingen moeten we respecteren."

Meer dan duizend mensen gingen zaterdag tijdens de demonstratie op het Malieveld de naastgelegen A12 op. Ze gooiden met glas en stenen, agenten en journalisten werden belaagd en politievoertuigen werden vernield en in brand gestoken. De politie zette traangas in. Daarna gingen de relschoppers de binnenstad in, waar ze vernielingen aanrichtten bij het Binnenhof en bij het partijkantoor van D66.

Volgens Timmermans kondigde deze geweldsexplosie zich al tijden aan. "Onze veiligheidsdiensten waarschuwen al jaren dat extreemrechts op de drempel staat van geweld. Nu hebben we geweld gehad in Den Haag. We moeten kijken wat de oorzaken zijn en wat we moeten doen als politiek om te voorkomen dat het nog een keer gebeurt", zegt Timmermans, die het debat over de rellen heeft aangevraagd.

"Ik denk dat we daar een collectieve verantwoordelijkheid hebben. Ik vind het ook goed dat alle politieke partijen dit geweld hebben veroordeeld", vervolgt hij. "Maar we kunnen het pas oplossen als we precies weten wat de oorzaken zijn en de triggers voor mensen om massaal naar het Malieveld te komen om vervolgens, in een duidelijk politieke demonstratie van extreemrechts, geweld te gebruiken tegen politieagenten en journalisten."

Verantwoordelijkheid Wilders

Hij wil dat de politiek zich breed uitspreekt tegen politiek geweld en voor de democratische rechtsorde. "Ik denk dat het heel belangrijk is dat we in een democratie zeggen: we kunnen het met elkaar oneens zijn, maar de oplossing is alleen democratisch. Als je zegt 'we willen geen azc in een dorp of stad', dan is de beslissing aan de gemeenteraad."

Tekst gaat verder onder X.

"Dan ga je niet naar een demonstratie toe en zeg je: we zijn het niet eens met de beslissing, we trekken ons er niks van aan en we nemen de straat over, als de gemeenteraad iets beslist wat ons niet bevalt. Dan zeg je dat je via de straat en niet via de gemeenteraad je gelijk kan halen. Dat is niet het pad waar we op moeten in Nederland."

Volgens Timmermans heeft "de retoriek" van de PVV bijgedragen aan het geweld in Den Haag. "Wat ik heb gezegd is dat dit te maken heeft met de retoriek die zegt: de straat moet het oplossen als de politiek niet besluit wat wij willen. Dat is wat Geert Wilders zegt als hij naar demonstraties gaat tegen azc's. Ik kan het niet anders maken dan het is."

Volgens Timmermans heeft Wilders "het grootste recht" om aan demonstraties deel te nemen. "Demonstraties horen bij Nederland en bij een democratie. Maar hij heeft ook de plicht als volksvertegenwoordiger om te zeggen: het bevoegd gezag bepaalt. Als een meerderheid van de gemeenteraad anders beslist dan ik wil, vind ik dat triest en jammer, maar ik leg mij er wel bij neer. Dat is democratie. Anders kan je mensen het idee geven dat door de straat op te gaan je je niks hoeft aan te trekken van het bevoegd gezag. Dat kan niet in Nederland", aldus de leider van GL-PvdA.

Hij hoopt deze week met de Kamer in debat te gaan over het politiek geweld in Den Haag. "Ik wil hierover een discussie hebben in de Kamer en ik hoop dat Geert Wilders zal zeggen: inderdaad, democratische beslissingen moeten we respecteren. Hij heeft heel goed gezegd dat hij geweld afwijst, maar tegelijkertijd zou ik van iedereen in Den Haag willen horen: we moeten ervoor zorgen dat we ons houden aan de wet en dat we democratische beslissingen respecteren."

'Valt niet alleen PVV te verwijten'

Politiek verslaggever Tessa van Viegen denkt dat het debat er komt, waarschijnlijk donderdag. "Ik verwacht dat daar ook het nodige vingerwijzen zal plaatsvinden." Ze vindt dat het probleem niet alleen de PVV in de schoenen geschoven kan worden. "Als je kijkt naar alle rapporten van de AIVD en NCTV die er al tijden liggen, wordt duidelijk dat er een onderstroom in onze samenleving is van mensen die heel erg ontevreden zijn, die geloven in allerlei complottheorieën en samenkomen in bepaalde groepen en dit soort geweldsuitbarstingen opzoeken."

Oud-hoofdredacteur Sjuul Paradijs, ook te gast in de studio, denkt dat het geweld in Den Haag niet per se politiek geweld was. "Ik ga een heel eind mee met wat Timmermans zegt, maar het is niet zo dat 2,5 miljoen PVV-stemmers op het Malieveld hebben gestaan. Waar het om gaat is dat er inderdaad een soort sluimerende stroom is van inboorlingen. Gasten die daar staan zijn onopgevoede lui, die de ene week op een voetbaltribune staan en de volgende week aan het rellen zijn."

Hij vindt het te makkelijk om te wijzen naar politieke partijen. "Ik vind het extreem geweld, maar ze zijn waarschijnlijk niet lid van de PVV (het is überhaupt onmogelijk om lid te worden van de PVV, red.). Ze willen graag knokken en hadden een aanleiding."

Volgens Van Viegen was het wel degelijk politiek geweld. "Er werden leuzen gescandeerd over azc's en 'we moeten ons land terugwinnen', toch zaken die bij extreemrechtse politici ook voorkomen. Een deel hiervan was wel degelijk politiek geweld. Een deel was wellicht hooligan, maar niet iedereen. Dat kun je niet zeggen."

Politiek moet antwoord vinden

Ze vindt het goed dat er een debat komt. "Dit is zoiets extreems, dat het goed is dat de politiek zich hierover buigt. Maar de vraag is hoe ze dat met elkaar gaan doen. Die verantwoordelijkheid ligt bij hen."

"Uiteindelijk moet de politiek een antwoord zien te vinden om ervoor te zorgen dat mensen die echt zorgen hebben en denken dat ze niet serieus genomen worden, wel serieus genomen worden en het idee krijgen dat ze hun boodschap op een andere manier kunnen verwoorden dan met dit soort achterlijk gedrag. Daar moet de politiek iets op vinden, met elkaar", aldus Van Viegen.