Zorg kampt met 'prioriteitsprobleem', zegt huisarts: 'Patiënt van 88 jaar kreeg behandeling van een ton, voor meisje met eetstoornis geen plek'

De zorg in Nederland heeft een prioriteitsprobleem, zegt huisarts Danka Stuijver, schrijver van het boek Dit kost ons de zorg. "Een patiënt van 88 jaar met longkanker kreeg een behandeling van een ton. Een meisje met een eetstoornis kreeg in april te horen dat ze in januari terecht kon, omdat het budget op was. Dat is niet uit te leggen."

'In de zorg doen we soms te veel, soms te weinig, en opvallend vaak niet dat wat het hardst nodig is. Hoe komt dat?', vraagt Stuijver zich af in haar boek. Daarin schetst ze meerdere scenario's waarin niet de best mogelijke zorg voor een patiënt beschikbaar is. Ze pleit voor een open dialoog over afwegingen in de zorg.

Op dit moment is de zorg overbelast, met alle gevolgen van dien. "Ik kreeg een oudere vrouw aan het begin van mijn dienst op de huisartsenpost. Ze woonde nog thuis, dat ging net wel of net niet", begint Stuijver in WNL Op Zondag op NPO 1 met een voorbeeld. "Ze kwam bij mij met moeilijk te duiden buikpijnklachten, maar wel zo hevig dat ik haar doorverwees. Aan het eind van mijn dienst, acht uur later, liep ik langs de spoedeisende hulp en zag ik haar daar nog liggen."

"Ik vroeg: 'Wat gaat er met deze mevrouw gebeuren?' Het antwoord was: 'Dit is een 'hete aardappel', een langligger'. Als je zo'n patiënt op de afdeling krijgt, krijg je haar heel moeilijk het ziekenhuis uit, omdat er wachtlijsten zijn in de thuiszorg en verpleeghuizen en ze eigenlijk niet meer naar huis kan. Mensen trekken hun handen ervan af."

WNL Op Zondag gemist? Luister deze uitzending nu terug als podcast. De tekst gaat hieronder verder.

Dit soort situaties zijn in de zorg aan de orde van de dag, zegt Stuijver. "Dat is wat je in de zorg vaak ziet en wat ik in mijn boek beschrijf: de ene patiënt wordt in Nederland overserviced. We hebben overbehandeling en overdiagnostiek, terwijl de meest kwetsbare niet de zorg krijgt die ze nodig hebben."

Prioriteitsprobleem

In de zorg wordt vaak gesproken over een capaciteitsprobleem, het tekort aan geld en mensen. Volgens Stuijver is er ook een "prioriteitsprobleem". "Ik heb het boek geschreven omdat ik twee patiënten tegelijkertijd in mijn praktijk had: een meneer van 88 jaar met longkanker en een meisje met een eetstoornis. De meneer met longkanker kreeg een behandeling van een ton."

"Daar werden geen vragen over gesteld, dat gebeurde gewoon. Hij werd uiteindelijk 89 en hij kon het huwelijk meemaken van zijn kleindochter. Je misgunt het hem niet en het is heel spannend als je over dit soort onderwerpen praat, want wat zeg je dan eigenlijk? Maar tegelijkertijd was er een meisje met een eetstoornis, het was april, die te horen kreeg dat ze pas in januari terecht kon omdat het budget voor dat jaar op was", zegt Stuijver.

Tekst gaat verder onder X.

Dat is niet uit te leggen, verzucht de huisarts en columnist van De Volkskrant. "Je ziet zo'n heel gezin ontwricht raken. Een moeder die eraan onderdoor gaat, broertjes die niet meer naar school wilden omdat ze bang waren dat hun zusje doodging... Als je daar dichtbij staat, denk je: wat zijn we hier in vredesnaam aan het doen?"

Klapdeurpatiënt en draaideurpatiënt

In haar boek beschrijft Stuijver twee soorten patiënten: de klapdeurpatiënt en de draaideurpatiënt. "De klapdeurpatiënt is iemand die relatief gezond is met een relatief afgebakende zorgvraag. Een nieuwe knie, een nieuwe heup, een staaroperatie, een baarmoederverzakking. Als zorginstelling kun je van tevoren heel goed berekenen hoe vaak zo iemand langskomt, hoeveel zorg die nodig heeft, wat het oplevert en wat het kost."

"Daar tegenover staat de draaideurpatiënt: mensen met psychische klachten, met chronische klachten; klachten die vaak moeilijk te duiden zijn. Voor hen is de zorg heel gefragmenteerd, heel gefrustreerd. Mensen zeggen: ik heb het gevoel dat niemand voor mij zorgt."

Dat heeft ermee te maken dat die laatste groep vaak pas laat aan de bel trekt. "Als je superdepressief bent, kan je dat ook helemaal niet. Maar het komt ook door een systeem waarin we zien dat bij sommige klachten een burger bewust patiënt wordt gemaakt. 'Goh, daar kunnen we veel geld aan verdienen, laten we de normaalwaardes oprekken'."

Dat leidt tot volle behandelkamers, maar ook tot wachtlijsten voor mensen die de zorg het hardst nodig hebben en vaak meer kosten voor zorginstellingen. "Je wordt van burger patiënt gemaakt. Dat heeft te maken met het feit dat iedere zorginstelling zijn eigen broek moet kunnen ophouden. Als je dat niet kan, kun je überhaupt geen zorg leveren. Het legt altijd de nadruk op het genereren van extra inkomsten."

Meer weten? Bekijk het videofragment bij dit artikel.