Waarom Nederland achterloopt in digitale soevereiniteit: 'Dat haal je niet in twee jaar in'

'Wie vandaag online werkt, mailt of bestanden opslaat, vertrouwt vaak blind op buitenlandse techreuzen, maar hoe veilig is dat eigenlijk? Stel dat we met zijn allen zouden zeggen: we gaan digitaal soeverein worden, is dat dan iets wat überhaupt haalbaar is? "Dat gaat echt moeilijke keuzes vragen", benadrukt Peter van Burgel, directeur Amsterdam Internet Exchange in Stand van Nederland - Wereld op Scherp.

"Als we bijvoorbeeld nadenken over staatsgeheimen, zouden we die dan in Amerika of andere landen willen opslaan?", vraagt Van Burgel zich af. "Of willen we dat zelf doen? Als we dat zelf willen, moeten we daarin investeren. Daar zit ook het antwoord, denk ik. Investeren in Nederland en in Europa in dat soort infrastructuur is de afgelopen tijd niet genoeg gedaan."

Cybersecurity-expert Bert Hubert schetst het probleem: "Computers en onze e-mail werden heel lang gezien als iets dat iemand anders maar voor ons moet regelen. Zoals de riolering of de catering, daar hebben we toch iemand voor? Nu jouw bestandsopslag opeens een risico begint te worden internationaal, moet dat uit de afdeling van de riolering en de catering komen en in de Raad van Bestuur een groot item worden. Dat zien we op dit moment nog niet gebeuren."

Onbekendheid

"Het is eigenlijk makkelijk, doe maar wat iedereen doet", verklaart Hubert de achterstand. "En de onbekendheid ook. Als je ergens geen ervaring mee hebt... De bestuurskamers van Nederland zitten helemaal vol met mensen die geen ervaring hebben met computers en ook computers helemaal niet leuk vinden. Als iemand dan zegt: zullen wij in zee gaan met deze e-mailaanbieder, dat doet iedereen. Het is een combinatie van onbekendheid, een hekel aan iets hebben en een gebrek aan lef."

Digitale soevereiniteit gaat niet alleen over toegang tot je gegevens, klinkt het uit de mond van internetondernemer Stef van der Ziel. "Maar ook als bedrijf of organisatie volledige zeggenschap hebben over je bedrijfsprocessen. Dat er geen afhankelijkheid inzit. Maar het gaat ook voor een deel over kosten. De prijzen zijn flink omhooggegaan de afgelopen jaren, dus het is ook een prijsargument."

Reservevoorraad aanleggen

"In de Nederlandse economie zijn er eigenlijk nog maar heel weinig alternatieven", stelt veiligheidsadviseur Inge Bryan vast. "Omdat we er eigenlijk altijd op vertrouwen dat alles het doet. Nu moeten we toch naar een situatie dat je een reservevoorraad gaat aanleggen. Dat je een reservetelecomsysteem gaat aanleggen. Dat je een manier hebt om te communiceren als de telecom uitvalt. Dat denken moeten we gaan ombuigen. Microsoft bestaat dit jaar vijftig jaar. Dat is vijftig jaar ervaring, dat haal je niet in twee jaar in."

"Sommige mensen zagen het al aankomen", weet Bryan, die ook kansen ziet. "Dit maakt ons bewust van onze kwetsbaarheid, maar ook van onze kracht. We kunnen ongelofelijk veel dingen wel degelijk op een goede manier oplossen. Dat doen we al eeuwen en dat gaat nu ook lukken. Ik hoop dat we dit niet zien als een enorme klap en stress, maar als een kans om beter te gaan samenwerken en meer vooruit te denken."

Meer weten? Bekijk de aflevering van Stand van Nederland - Wereld op Scherp nu terug via NPO Start.