Van bewondering tot obsessie: waar ligt de grens voor extreme fans?

Fan zijn kan onschuldig beginnen: een poster aan de muur, een concertticket in de hand, of het sparen van alle platen van je idool. Maar soms slaat die bewondering door naar obsessie, met mogelijk gevaarlijke gevolgen.

Vanaf donderdag draait in de bioscoop Stans, een nieuwe muziekdocumentaire over rapper Eminem. De titel verwijst naar zijn wereldhit Stan uit 2000, waarin de Amerikaanse artiest het verhaal vertelt van een obsessieve fan. In de documentaire vertellen superfans hoe Eminem hun leven heeft beïnvloed.

In Goedenavond Nederland op NPO 1 sprak presentatrice Fidan Ekiz over de dunne lijn tussen adoratie en obsessief gedrag. "Het woord Stan is in 2017 zelfs opgenomen in het Engelse woordenboek", vertelt Ekiz. "Het is een term geworden in de fanwereld voor mensen die hun idool wel heel letterlijk en intens volgen."

Doorgeslagen fans

Ekiz bracht ook historische voorbeelden mee. Zo was Mark David Chapman ooit een groot fan van John Lennon, tot hij zich tegen hem keerde en de ex-Beatle in 1980 doodschoot. Chapman kopieerde zelfs elementen uit Lennons privéleven, zoals het huwelijk met een vrouw van Amerikaans-Japanse afkomst.

Een ander voorbeeld is het incident in 1993 in Hamburg, waar Monica Seles op de tennisbaan werd neergestoken door een man die smoorverliefd was op Steffi Graf en wilde dat zij de nummer één bleef.

Wanneer is het stalken?

Maar waar stopt het fan zijn en begint stalking? Volgens advocaat Robbert Jonk is dat een kwestie van herhaling en inbreuk op privacy. "Voor stalking moet sprake zijn van een stelselmatige inbreuk op iemands privéleven. Artiesten leven ook van fans, dus daar kan vaak wat meer dan bij de gemiddelde persoon. Maar als een artiest aangeeft: ‘het is genoeg, ik zie je bij het volgende concert’, dan moet je stoppen. Iemand neersteken op een tennisbaan is natuurlijk een totaal ander, en veel zwaarder, strafbaar feit."