Den Haag gepasseerd door stikstofplan gemeenten en provincies: 'Fatsoenlijk antwoord van Schoof kwam niet'

Het stikstofprobleem is te groot om te wachten op Den Haag, waar de politieke wil om het probleem op te lossen lijkt te ontbreken. Dat zegt wethouder Jan Pieter van der Schans (CDA) uit Ede over het stikstofplan dat boerenorganisaties, gemeenten en provincies eerder deze maand zonder de overheid presenteerden.

Het plan om Nederland van het "stikstofslot" te halen, komt van LTO, jonge boeren en tuinders (NAJK), provincies (IPO), gemeenten (VNG) en waterschappen (UvW). Het doel is om de stikstofuitstoot te verlagen, zodat er weer ruimte ontstaat voor vergunningverlening en natuurherstel.

Volgens het plan moeten alle sectoren substantieel bijdragen aan de stikstofreductie. De land- en tuinbouw zet zich in voor een emissiereductie van 42 tot 46 procent in 2035. Verplichte maatregelen zijn daarbij niet uitgesloten. Het plan werd gepresenteerd als belangrijke bouwsteen voor het startpakket van het nieuwe kabinet.

Dat startpakket, met een waarde van 2,2 miljard euro, werd in april gepresenteerd door demissionair landbouwminister Femke Wiersma (BBB). Demissionair premier Dick Schoof gaf later toe dat het moeilijk was om binnen de ministeriële commissie tot een breed gedragen stikstofplan te komen.

WNL Haagse Lobby gemist? Luister dit gesprek nu terug als podcast. De tekst gaat hieronder verder.

"Ik had het probleem in eerste instantie onderschat", erkende Schoof. Hij dacht dat de bestaande adviezen een goede basis vormden. "Maar het is echt een weerbarstige werkelijkheid. Ben ik trots op wat er ligt? Nee, ik had liever een ander resultaat gezien. Maar dit was waar we met elkaar op uitkwamen."

Niet wachten op Den Haag

Omdat een overtuigend kabinetsantwoord uitbleef, kwamen lokale overheden en boerenorganisaties begin deze maand zelf met een pakket. "Premier Schoof zou voor de zomer met een fatsoenlijk antwoord komen, maar dat kwam niet", zegt Van der Schans. "Toen hebben wij gezegd: dan moeten wij kijken wat we wél kunnen doen om vaart te maken. We hebben de ongewone stap gezet om als medeoverheden zelf om tafel te gaan."

Volgens Van der Schans was het startpakket van het kabinet onvoldoende. "Je kunt het probleem wel doorschuiven via een aanvullend startpakket en een belofte van nieuwe stappen bij de begroting, maar dat kost allemaal extra tijd. Ondertussen worden er geen woningen gebouwd en blijft het voor boeren onduidelijk."

Tekst gaat verder onder X.

Provincies en gemeenten deelden de conclusie dat Den Haag te weinig doet, aldus de CDA'er. "Daarom hebben wij gezegd: dan nemen wij het voortouw. Ja, dat is ongebruikelijk, maar het probleem is groot genoeg. We kunnen blijven wijzen naar Den Haag, maar als dat niks oplevert, kan ik dat niet uitleggen aan een boer bij wie ik op het erf kom."

'Nietje erdoorheen en aan de slag'

De lokale overheden en boerenorganisaties kwamen snel tot een maatregelenpakket. "In die zin is het niet zo ongewoon. We spreken elkaar vaak, kennen de materie goed en denken allemaal weleens: wat als we dit samen oppakken? Er lag al veel denkwerk klaar", aldus Van der Schans. "Vanuit IPO en VNG zijn al veel stukken naar het kabinet gestuurd. Wij hebben die samengebracht en gekeken: welke stappen zijn nu nodig? Wat kunnen wij doen? Dat hebben we samen met LTO en NAJK uitgewerkt. Nietje erdoorheen en aan de slag!"

De vraag blijft waarom het op landelijk niveau niet lukt. "Dat vraag ik me al vijf jaar af", zegt Van der Schans. "Ik ben vijf jaar wethouder, onder meer voor landbouw. Minister Wiersma is mijn vijfde minister. Het zijn allemaal mensen met passie en inzet, maar het heeft veel te weinig opgeleverd."

Volgens hem durven partijen in Den Haag niet over hun eigen schaduw heen te stappen. "En je ziet dat het niet een beetje tot stilstand kwam, maar volledig. Er gebeurt qua vergunningverlening helemaal niets meer. En je voelde de maatschappelijke onrust: dit duurt te lang." Dat bracht volgens Van der Schans voldoende urgentie om lokaal in actie te komen.

Dat lukt de overheid dus niet. "Ik ben bang dat er meer problemen zijn die in Den Haag al jarenlang blijven zweven zonder dat er echte oplossingen komen."