Internationaal Gerechtshof: landen zijn verplicht het klimaat te beschermen

Landen zijn verplicht om het klimaat te beschermen en schade te voorkomen. Dat heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) in Den Haag woensdag bepaald in een belangrijke klimaatzaak. De vijftien rechters waren unaniem. Het advies is niet juridisch bindend, maar weegt volgens deskundigen zwaar mee bij andere klimaatzaken in rechtbanken wereldwijd.

Volgens het Internationaal Gerechtshof is "het mensenrecht op een schoon, gezond en duurzaam milieu essentieel voor het kunnen genieten van andere mensenrechten. Landen moeten daarom maatregelen nemen om het klimaatsysteem te beschermen."

De voorzittende rechter, de Japanner Yuji Iwasawa, verwees bij de onderbouwing van de uitspraak naar "de ongeziene aard en omvang van de schade aan klimaat".

Groot effect op mensenrechten

Het hof wees erop dat de gevolgen van klimaatverandering, zoals overstromingen en droogte, mogelijk een enorm effect op mensenrechten hebben. "Het beïnvloedt de gezondheid en toegang tot water en voedsel", somde de voorzitter op. "Het kan ertoe leiden dat mensen vluchten naar andere landen of niet meer naar huis kunnen."

Rijke landen die verantwoordelijk zijn voor het overgrote deel van de uitstoot van broeikasgassen moeten het voortouw nemen, stelde het hof. Als landen hun klimaatverplichtingen niet nakomen, kan een schadevergoeding worden geëist. Elke situatie moet apart worden beoordeeld. De voorzittend rechter zei wel dat er "voldoende en causaal verband" moet worden aangetoond dat een land klimaatschade heeft veroorzaakt.

Iwasawa zei in zijn afsluiting dat klimaatverandering "een existentieel probleem" is. "Het treft de hele planeet en brengt alle vormen van leven en de gezondheid van onze planeet in gevaar." Hij vindt dat alle kennis wereldwijd ingezet moet worden om een oplossing te vinden. "We moeten onze gewoonten, ons comfort en onze manier van leven veranderen om een toekomst veilig te stellen voor onszelf en degenen die nog moeten komen."

Het Internationaal Gerechtshof is gehuisvest in het Vredespaleis in Den Haag. Buiten het gebouw hadden klimaatactivisten zich verzameld. Zij juichten toen ze de uitspraak hoorden. Iwasawa had twee uur nodig om de hele uitspraak voor te lezen.