Belastingdienst moet systemen vervangen en aanpassen om privacy

De Belastingdienst moet twee systemen die worden gebruikt om de gegevens van burgers te verwerken, op den duur vervangen. Vier andere systemen moeten worden aangepast. Persoonlijke gegevens van mensen zijn niet goed genoeg beschermd, oordeelt de Autoriteit Persoonsgegevens, de privacytoezichthouder.

Een van de systemen heet Informatiesjabloon. Medewerkers van de fiscus kunnen veel gegevens van burgers of ondernemers tegelijk opvragen. Die komen in een Excelbestand. Het probleem is volgens de waakhond dat de persoonsgegevens "buiten de beveiligde systemen van de Belastingdienst terechtkomen waarna de controle erop kwijt is".

Uit het combineren van data kan bovendien iemands seksuele geaardheid worden afgeleid, en dat hoeft de Belastingdienst niet te weten, stelt de AP. Staatssecretaris Tjebbe van Oostenbruggen (Fiscaliteit) is het daar niet mee eens. Twee mensen van hetzelfde geslacht op hetzelfde adres kunnen volgens hem ook vader en zoon, moeder en dochter, broers, zussen of vrienden zijn.

Persoonsgegevens

Een ander gewraakt systeem heet Klantbeeld Toezicht Applicatie. Daarin kunnen medewerkers van de Belastingdienst zien welke persoonsgegevens over iemand bekend zijn. Het systeem heeft geen beperkingen om ervoor te zorgen dat mensen alleen zien "wat ze voor hun werk nodig hebben", zoals de regels voorschrijven.

De Autoriteit Persoonsgegevens eist uiterlijk op 15 oktober een plan om "op de kortst mogelijke termijn" te stoppen met de systemen. Per direct stoppen kan niet vanwege "te ingrijpende gevolgen".

Van Oostenbruggen zegt dat 4000 medewerkers voorlopig geen gebruik meer kunnen maken van de twee systemen. De toegang van 5000 anderen wordt later ingetrokken. Dat moet de risico's beperken tot de plannen in oktober klaar zijn.

Bij vier andere systemen zijn de problemen "minder ernstig", meldt de toezichthouder. Die vraagt daarom alleen om de systemen aan te passen.

Discriminatie

Het onderzoek begon bij een andere toepassing van de Belastingdienst, het Risico Analyse Model (RAM). Dat werd tussen 1998 en 2018 gebruikt. Daarmee heeft de fiscus onnodig gegevens verwerkt en gediscrimineerd. De gegevens waren niet beveiligd en de Belastingdienst hield toezicht buiten de deur. Dat was zo ernstig dat "een stevige sanctie niet zou misstaan", maar de Autoriteit Persoonsgegevens doet dat niet, omdat het te lang geleden is.

De "discriminerende verwerkingen" met het RAM hoeven volgens Van Oostenbruggen niet te betekenen "dat een belastingplichtige hier gevolgen van heeft ondervonden".