In Groningen komt de eerste Nederlandse AI-fabriek: 'Er mag geen bedrijfsruimte meer verdwijnen!'

Demissionair minister Vincent Karremans (Economische Zaken) is blij met de komst van een AI-fabriek in Groningen, die eind volgend jaar operationeel moet zijn. "AI gaat nog véél meer betekenen voor de zorg en de economie. Het wordt de economie van de toekomst." Tegelijkertijd waarschuwt hij dat er geen fysieke ruimte voor economische activiteiten meer mag verdwijnen.

Het kabinet en de regio Groningen investeren gezamenlijk 130 miljoen euro in de zogenoemde AI-fabriek, waar bedrijven en kennisinstellingen kunnen experimenteren met kunstmatige intelligentie. Ook Brussel is gevraagd om bij te dragen, waardoor de totale investering op ongeveer 200 miljoen euro moet uitkomen.

Het Rijk draagt 70 miljoen euro bij, voornamelijk uit de begrotingen van Economische Zaken en Defensie. Ook andere ministeries leveren een bijdrage, meldde Karremans gisteren aan de Tweede Kamer. Hoewel er al langer werd gesproken over een AI-faciliteit en de bijbehorende supercomputer, was tot nu toe onduidelijk waar het geld vandaan moest komen.

'Economie van de toekomst'

"We zien het natuurlijk waanzinnig ontwikkelen op het gebied van kunstmatige intelligentie", zegt Karremans in Goedemorgen Nederland. "Bijvoorbeeld ChatGPT wordt in het dagelijks leven al veel gebruikt, maar AI gaat nog veel meer betekenen voor de zorg en de economie. Dat biedt heel veel kansen."

Kunstmatige intelligentie is "de economie van de toekomst", zegt Karremans, die onlangs de taken overnam van Dirk Beljaarts (PVV). "We gaan er ons geld mee verdienen. Dus het is belangrijk dat we daarin meegaan. Zo’n AI-fabriek zorgt ervoor dat wetenschappers, startups en overheden modellen kunnen ontwikkelen die de zorg verbeteren en economische kansen creëren."

Volgens Karremans liep Nederland tot nu toe achter. "Je ziet dat landen als de Verenigde Staten en China enorm investeren in kunstmatige intelligentie. We willen niet afhankelijk zijn van die landen."

Maar hoe ziet een AI-fabriek eruit? "Het is eigenlijk gewoon een supercomputer", aldus de VVD-minister. "Voor die AI-modellen heb je simpelweg heel veel rekenkracht nodig." Dat verklaart ook de keuze voor Groningen. "Daar is veel ruimte op het stroomnet en veel kennis aanwezig."

Opmaat naar 'AI-gigafabriek'

Defensie ziet mogelijkheden om met behulp van AI sneller en nauwkeuriger risico’s in kaart te brengen, bijvoorbeeld op het gebied van cyberveiligheid. Het kabinet voorziet daarnaast toepassingen in de gezondheidszorg, het beheer van infrastructuur zoals bruggen en dijken, en bij het efficiënter inrichten van overheidsdiensten.

De fabriek in Groningen zou een opmaat kunnen zijn naar een toekomstige "AI-gigafabriek" in Rotterdam, zegt Karremans. "Als je ChatGPT gebruikt, maakt je telefoon een connectie met een gigafabriek. Dat kan niet met een gewoon datacenter, want je hebt enorm veel rekenkracht nodig. Zo’n gigafabriek staat nu niet in Nederland, wel in China en Amerika. Dat brengt risico’s met zich mee op het gebied van spionage en afhankelijkheid. Je ziet dat het geopolitiek steeds meer als machtsmiddel wordt ingezet."

"Wat wij nu bouwen is eigenlijk een soort experimenteerfabriekje vergeleken met zo’n gigafabriek. Daar kunnen we modellen testen. En als dat succesvolle producten oplevert, zoals ChatGPT, dan kun je zo’n gigafabriek neerzetten en kan het echt gaan werken."

Techexpert Ben van der Burg is kritisch. “Dit had natuurlijk al lang gemoeten", zegt hij tegen Karremans. "Ik ben vooral benieuwd wie het gaat bouwen. Nvidia moet die AI-fabriek leveren. Twee weken geleden was de CEO van Nvidia op een top in Parijs. Daar werden alle AI-fabrieken in Europa genoemd, maar ik hoorde Groningen niet. Dan denk ik: waar is Groningen? Andere landen zoals Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en zelfs Tsjechië zijn verder."

"Ik ben blij en trots dat besloten is de fabriek te bouwen, maar is het niet mosterd na de maaltijd?", vraagt Van der Burg zich af. Karremans denkt van niet. "Eind 2026 moet de fabriek er al staan. En het mooie is: we hebben veel Nederlandse scale-ups in de buurt van Eindhoven, Leiden en Delft die kunnen meehelpen bij de bouw."

'Er mag geen bedrijfsruimte meer verdwijnen'

Hoewel in Groningen ruimte is gevonden voor de fabriek, is dat niet meer vanzelfsprekend, waarschuwt Karremans. "Ruimte voor bedrijvigheid en ondernemerschap staat zwaar onder druk. We leven in een klein land en de woningopgave is belangrijk, maar we moeten er ook voor zorgen dat mensen ergens kunnen werken om het geld te verdienen waarmee ze hun hypotheek kunnen aflossen."

Tekst gaat verder onder X.

"De fysieke ruimte om te ondernemen neemt steeds verder af. Daarom zeggen wij als kabinet: daar moet nu echt een streep onder. Er mag geen bedrijfsruimte meer verdwijnen, anders hebben we straks een groot probleem voor onze economie", aldus Karremans.